Nửa cuối năm 2020, khi các gameshow ca nhạc truyền hình tưởng như đã hết chiêu để chiều khán giả, rap đến như một thứ “phao cứu sinh”. Đùng một cái, hai cuộc thi rap cùng lúc nổ ra trở thành tâm điểm dư luận. Thành công của rap ở thời điểm này liệu có bất ngờ và có chút ăn may?

Một trong những sự kiện hội họa gây chú ý nhất của năm 2020 này chắc chắn là triển lãm cá nhân của họa sĩ Mộng Bích, tiêu đề Đi giữa hai thế kỷ. Triển lãm trưng bày 30 bức tranh lụa và bột mầu, ký họa của bà, được hoàn thành rải rác qua nhiều thập kỷ, cho thấy hành trình sáng tác nghệ thuật bền bỉ của một họa sĩ tuy nhẫn nại gồng gánh trên vai đủ các trách nhiệm xã hội và gia đình nặng nhọc nhưng vẫn dành cho nghệ thuật một tình cảm thuần khiết, tươi đẹp.

Giang hồ ta chỉ giang hồ vặt
 
 Nghe tiếng cơm sôi cũng nhớ nhà.
 
 (Thơ Phạm Hữu Quang)

Cuộc sống đang yên ổn ở phố cổ Hà Nội, bỗng dưng vào một ngày của năm 1944, họa sĩ Trịnh Hữu Ngọc chuyển cả gia đình lên đỉnh Ba Vì. Đó là khoảng thời gian như thiên đường giữa núi rừng hoang sơ với những điều mà ở phố thị không bao giờ có được. Hơn 50 năm sau, dịch giả Trịnh Lữ - con trai họa sĩ Trịnh Hữu Ngọc - đã nhiều lần lên đỉnh Ba Vì tìm lại ngôi nhà xưa và tình cờ ông còn được thấy cả những “nền cũ lâu đài” của người Pháp xây dựng nửa thế kỷ trước, giờ đây được ví như “người đẹp ngủ trong rừng”...

Mùa Xuân là mùa của những sắc mầu, vừa rực rỡ vừa trầm ấm. Từ nông thôn đến đô thị, đâu đâu cũng lung linh một cảnh sắc khác thường. Trong tập “Thôn ca”, thi sĩ nhà quê Đoàn Văn Cừ đã rưng rưng miên man miêu tả chợ Tết Bắc Bộ cách đây chừng già nửa thế kỷ. “Sương hồng lam ôm ấp nóc nhà gianh / Trên con đường viền trắng mép đồi xanh / Tia nắng tía nháy hoài trong ruộng lúa / Bà cụ lão bán hàng bên miếu cổ / Nước thời gian gội tóc trắng phau phau / Hai người thôn gánh lợn chạy đi đầu / Con bò vàng ngộ nghĩnh đuổi theo sau / Thúng gạo nếp đong đầy như núi tuyết”. Đã từ ngàn xưa, mầu của Tết thường là mầu của ấm no điềm đạm dư dật phảng phất phồn thực, bởi trời đất đang manh nha một khí Dương lực lưỡng.

Có một hai mươi ba tháng Chạp, khi mọi người đang tất bật chuẩn bị lễ Ông Công - Ông Táo, thì tôi lục tục sửa soạn cho chuyến bay đêm sang Paris ăn Tết xa nhà, cái Tết mà tôi mong đợi bấy lâu. Buổi sáng, bếp nhà tôi ngổn ngang đồ ăn thức đựng. Thực phẩm là thứ phải đóng gói sau cùng. Chị tôi qua giúp một tay, xếp lèn vào thùng các-tông nào giò, nem chua, măng, miến, mục nhĩ, nấm hương, củ kiệu, dưa hành, nước mắm ngon sáu mươi độ đạm, một quả gấc chín, gạo nếp cái hoa vàng, đậu xanh mới, cốm khô, rau thơm tươi các loại... Bánh chưng đã có cô bạn mau mắn nhận đặt cho đôi cặp ở một hàng ngon nức tiếng. Nếu còn thời gian, lẽ ra chị em tôi gói bánh để tôi mang đi, nhưng không kịp. Dẫu Tang Frères, chợ Tầu quận Mười Ba Paris không thiếu thứ gì, tôi vẫn muốn mang theo nguyên liệu Tết Hà Nội. Mùi vị ký ức là thứ không dễ mua được.

1.  Khi trẻ con đã thi xong học kỳ I, trời dù phương nam cũng lành lạnh, nhà nhà dọn dẹp tất niên từ cả nửa tháng trước Tết, ta biết Tết đã đến rồi. Từ đây bắt đầu một chuỗi ngày nghỉ ngơi, bạn bè chẳng có việc gì làm sẽ kéo đến nhà nhau bày ra ăn uống… Chợt nghĩ tới cả xóm cũng nhàn hạ y như thế, ta đâm sợ.

Chị nói cho tới trước hè rồi thì chị hoàn toàn không có cảm giác ly hương, dù định cư ở châu Âu gần chục năm với lý do ai nghe cũng đồng tình: Qua đó cho con học hành tử tế. Mười năm, tuyết dày ngoài cửa chẳng làm chị nhớ nhà. Mười hai giờ bay với chị không có nghĩa là xa. Ngủ một giấc, dậy ăn giữa bữa, ngủ thêm giấc nữa đến nơi. Mở mắt thấy Sài Gòn, nơi có căn nhà chị còn giữ đó, để tiện cho những chuyến đi về. Căn nhà như lời thề thốt khiến bạn bè vững tin chị chẳng dạt đi đâu. Neo còn ở đó, có vắng chỉ là một cú nới dây. “Tàu lượn gắn động cơ” mà anh em nhà Wright thử cho bay lên mây, đâu đơn thuần là làm nên một phương tiện di chuyển thần kỳ, mà còn xóa nỗi ám ảnh khoảng cách địa lý.
 

Hầu Mí Quả rời khỏi Há Khó Cho đã ba năm.