Tình trạng xe máy cũ nát, gây tiếng ồn, thải khói đen mù mịt là nỗi ám ảnh đối với nhiều người dân thành phố khi có việc phải đi lại ngoài đường. Tại nhiều tuyến đường có lưu lượng phương tiện giao thông đông đúc như: Trường Chinh (quận Tân Bình); Bạch Đằng, Đinh Bộ Lĩnh (quận Bình Thạnh); Nguyễn Hữu Thọ (quận 7); Cách mạng Tháng 8 (các quận 3, 10, Tân Bình)… nhiều thời điểm người đi đường vừa phải chịu trận trước tình trạng ùn tắc giao thông, vừa hứng chịu khói bụi từ những chiếc xe máy cũ nát gây ra. Đáng nói, dù xả khói và gây tiếng ồn nhưng rất ít khi cảnh sát giao thông dừng các xe này để kiểm tra, xử lý.
Anh Hữu Thanh, chủ một tiệm sửa xe máy tại phường 22, quận Bình Thạnh, cho biết, tuần nào cửa hàng anh cũng nhận sửa chữa hàng chục chiếc xe máy thải ra nhiều khói. Phổ biến nhất là các trường hợp xe số, bên ngoài cũ nát hoặc được lắp thêm giảm xóc phía sau, khung sắt để chở đồ vật nặng.
Theo thống kê của Sở Giao thông vận tải (GTVT), hiện thành phố có gần 7,9 triệu phương tiện giao thông, trong đó hơn 730 ngàn ô-tô và 7,15 triệu xe máy (chiếm khoảng 95%) và khoảng hai triệu phương tiện của người dân từ các địa phương khác mang vào thành phố để đi lại. Số lượng xe máy tiêu thụ 50% lượng xăng nhưng thải ra cỡ 94% khí HC (hydrocacbon), 87% khí CO (cacbon monoxit), 57% khí NOx (oxit nitơ) và 33% bụi mịn PM1O trong tổng lượng phát thải của các loại xe cơ giới. Hầu hết đây là các loại khí thải độc hại cho môi trường, gây ô nhiễm, ảnh hưởng đến sức khỏe người dân. Đó là chưa kể nhiều phương tiện cá nhân không thực hiện nghiêm túc chế độ bảo hành, bảo dưỡng định kỳ là nguyên nhân làm tăng lượng khí phát thải ra môi trường với mức độ độc hại ngày càng lớn. Thành phố hiện vẫn tồn tại gần 40 điểm thường xuyên xảy ra ùn tắc giao thông gây ô nhiễm môi trường không khí, nhất là vào các khoảng thời gian đi làm và giờ tan tầm của người dân…
Trong kế hoạch giảm ô nhiễm môi trường giai đoạn 2016 - 2020, TP Hồ Chí Minh đặt mục tiêu giảm 70% ô nhiễm không khí do GTVT. Để thực hiện được chỉ tiêu này, Sở GTVT đang nghiên cứu, đề xuất UBND thành phố xem xét, báo cáo cấp có thẩm quyền về việc cần thiết phải kiểm soát khí thải đối với mô-tô, xe máy nhằm từng bước tiến tới quản lý, giảm ô nhiễm khí thải do phương tiện cơ giới gây ra. Mới đây, Sở GTVT đã đề nghị Hiệp hội các nhà sản xuất xe máy Việt Nam và Công ty Honda Việt Nam phối hợp xây dựng kế hoạch thí điểm kiểm soát khí thải đối với mô-tô, xe máy tham gia giao thông trên địa bàn thành phố; hỗ trợ xây dựng kế hoạch khảo sát, kiểm tra khí thải đối với xe máy tại một số điểm như đại lý phục vụ bảo dưỡng trong nội thành và ngoại thành. Từ đó, thống nhất nội dung chi tiết, thời gian, biểu mẫu, hình thức thực hiện trước khi đề xuất những giải pháp, chính sách kiểm soát khí thải đối với loại phương tiện này.
Theo Sở GTVT, hiện vẫn chưa kiểm tra khí thải xe máy được vì chưa có cơ sở pháp lý để thực hiện. Việc kiểm tra khí thải thực hiện theo Thông tư số 70/2015/TT-BGTVT ngày 9-11-2015 của Bộ GTVT quy định về kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường phương tiện giao thông cơ giới đường bộ. Tuy nhiên, quy định tại thông tư này chỉ áp dụng được với ô-tô đang lưu hành, còn tiêu chuẩn đối với xe máy thì chưa có. Trong khi chờ các văn bản pháp quy, Sở GTVT thành phố đã đề xuất với các đơn vị liên quan xây dựng kế hoạch thí điểm kiểm soát khí thải mô-tô, xe máy, sau khi có phương án cuối cùng, sở sẽ tham mưu để UBND thành phố kiến nghị Chính phủ cho thực hiện thí điểm…
Theo các chuyên gia trong lĩnh vực giao thông, TP Hồ Chí Minh nên sớm áp dụng các biện pháp đăng kiểm và kiểm tra khí thải đối với xe máy. Theo đó, xe máy cũng phải đưa vào kiểm định định kỳ cả về độ an toàn và tiêu chuẩn khí thải, không chỉ xe cũ mà ngay cả xe mới nếu xuống cấp, không đáp ứng an toàn về khí thải cũng không cho sử dụng. Đối với xe máy đã quá hạn sử dụng cần thu hồi lại với một giá chấp nhận được để giảm thiểu ô nhiễm môi trường.
Ngoài ra, cũng cần có những chế tài xử phạt đối với những phương tiện vi phạm quy định về lượng khí phát thải. Song song với đó là việc phát triển phương tiện công cộng và kêu gọi sử dụng năng lượng sạch… nhằm góp phần giảm được ô nhiễm không khí nói riêng và ô nhiễm môi trường nói chung trên địa bàn thành phố.
