Cổng thông tin MCGQ đóng vai trò là cơ chế một cửa cho các thủ tục thông quan và dự kiến sẽ đơn giản hóa các thủ tục hành chính xuất nhập khẩu theo thông lệ và tiêu chuẩn quốc tế.
Thực hiện chỉ đạo của Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh - Chủ tịch Ủy ban chỉ đạo quốc gia về Cơ chế một cửa quốc gia, Cơ chế một cửa ASEAN và tạo thuận lợi thương mại (Ủy ban 1899), Tổng cục Hải quan và Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam phối hợp xây dựng và thiết lập cơ chế giám sát việc tổ chức thực hiện nhiệm vụ của các bộ, ngành theo chương trình, kế hoạch của Chính phủ thông qua việc công bố ẩn phẩm về các báo cáo thường niên liên quan đến đo thời gian thực hiện các thủ tục hành chính và thông quan hải quan; đánh giá mức độ hài lòng của cộng đồng doanh nghiệp trong quá trình thực hiện các dịch vụ công thông qua “Cơ chế một cửa quốc gia.”
Báo cáo được xây dựng trên cơ sở tổng hợp và phản ánh ý kiến của gần 3.100 doanh nghiệp thực hiện thủ tục hành chính trên Cổng thông tin một cửa quốc gia (MCQG) trong vòng 12 tháng gần nhất về 12 thủ tục hành chính (TTHC) có tần suất thực hiện nhiều nhất của năm bộ, ngành (Bộ Công thương, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Khoa học và Công nghệ và Bộ Y tế).
Kết quả khảo sát doanh nghiệp được công bố trong Báo cáo khẳng định, đa số các chức năng cơ bản trên Cổng thông tin MCQG hiện hoạt động tốt. Về cơ bản, việc triển khai Cơ chế MCQG đã mang lại những thay đổi tích cực về thời gian và chi phí thực hiện TTHC cho doanh nghiệp, tuy nhiên sự thay đổi này không đồng đều giữa các thủ tục và các bộ, ngành.
Tỷ lệ doanh nghiệp đánh giá dễ/tương đối dễ thực hiện đối với các tính năng cơ bản như “tạo tài khoản và đăng nhập”, “xem và in hồ sơ” lần lượt là 95% và 93%. Dù vậy, vẫn có một tỷ lệ đáng kể doanh nghiệp gặp khó khăn khi sử dụng Cổng thông tin MCQG, chẳng hạn như 27% doanh nghiệp chưa hài lòng với tình trạng hoạt động thiếu ổn định của Cổng do còn gặp những lỗi kết nối và khoảng 20% doanh nghiệp phản ánh tốc độ xử lý các tác vụ trên cổng còn chậm. Các thủ tục thuộc Bộ Công thương và Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn dễ thực hiện hơn so các thủ tục thuộc ba bộ còn lại (Bộ Y tế, Bộ Giao thông vận tải và Bộ Khoa học và Công nghệ). Thủ tục “cấp chứng nhận xuất xứ ưu đãi C/O” và “Cấp giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật nhập khẩu, quá cảnh và vận chuyển nội địa” là hai thủ tục dễ tiến hành nhất, với chỉ khoảng 15% doanh nghiệp cho biết có gặp khó khăn. Có 26% doanh nghiệp gặp trở ngại với thủ tục “kiểm tra chất lượng hàng hóa nhập khẩu.” Các thủ tục “cấp giấy phép nhập khẩu trang thiết bị y tế” và “cấp số tiếp nhận Phiếu công bố sản phẩm mỹ phẩm nhập khẩu” của Bộ Y tế có tỷ lệ doanh nghiệp gặp khó khăn trong thực hiện lần lượt ở mức 34% và 29%.
Nguyên nhân chính của những khó khăn, gồm: hệ thống xử lý thủ tục của bộ quản lý chuyên ngành chưa “điện tử” hoàn toàn; tình trạng một số doanh nghiệp bị yêu cầu sửa đổi hồ sơ nhiều lần; thời gian các bộ, ngành xử lý hồ sơ của một số doanh nghiệp tương đối lâu. Có 10 trong số 12 thủ tục hành chính ghi nhận thời gian doanh nghiệp phải dành ra cho thực hiện thủ tục đã giảm đi. Số ngày tiết kiệm được so với phương thức truyền thống dao động trong khoảng từ 1-3 ngày và số ngày giải quyết thủ tục nhìn chung đều nằm trong khoảng thời hạn theo quy định của các văn bản pháp luật. Tám thủ tục hành chính ghi nhận chi phí giảm đi đáng kể so phương thức cũ…
Tuy nhiên, có tỷ lệ đáng kể doanh nghiệp không nhận thấy thay đổi tích cực trong việc thực hiện thủ tục của Bộ Y tế trên Cổng thông tin MCQG so phương thức cũ.
Xem xét mức độ tốn kém thời gian và chi phí ở mỗi khâu khi làm các thủ tục hành chính cho thấy, “khai báo thông tin hồ sơ trên Cổng thông tin MCQG” là khâu ít tốn kém cho doanh nghiệp nhất. Kế đến là khâu “đánh giá sự phù hợp” của nhà nước hoặc tư nhân cung cấp, trong đó về cơ bản, dịch vụ đánh giá sự phù hợp do tư nhân cung cấp có mức tốn kém chi phí thấp hơn.
Đáng lưu ý, trong hầu hết các thủ tục, khâu “tiếp nhận và giải quyết hồ sơ” thuộc trách nhiệm của các bộ, ngành vẫn là khâu gây tốn kém thời gian và chi phí cho doanh nghiệp nhiều hơn cả.
Các doanh nghiệp cũng kiến nghị, cần đẩy nhanh việc triển khai thanh toán điện tử, khắc phục các khó khăn của doanh nghiệp khi sử dụng chữ ký số và nâng cấp các chức năng giải đáp vướng mắc cho doanh nghiệp khi thực hiện thủ tục hành chính và cung cấp thêm một số tiện ích hỗ trợ doanh nghiệp trên Cổng thông tin MCQG. Tổng cục Hải quan cần phối hợp các bộ, ngành thúc đẩy việc xây dựng hệ thống công nghệ thông tin tập trung thay vì hệ thống phân tán trong hiện tại. Các bộ, ngành cần triển khai thực chất việc cải cách hành chính, giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp, đồng thời tiếp tục cải thiện tính minh bạch trong cung cấp thông tin tiến độ giải quyết hồ sơ, công khai kết quả giải quyết thủ tục, thống nhất và đơn giản hóa các biểu mẫu, giấy tờ dễ hiểu với doanh nghiệp và thực hiện chia sẻ dữ liệu giữa các bộ, ngành trong giải quyết thủ tục cho doanh nghiệp. Các bộ, ngành liên quan cần khẩn trương phối hợp với Tổng cục Hải quan hoàn thành kế hoạch triển khai các thủ tục hành chính năm 2019 và 2020 theo Quyết định số 1254/QĐ-TTg và các Thông báo của Ủy ban 1899.
Ngoài ra, nhằm tăng mức độ hài lòng và tạo thuận lợi thương mại cho doanh nghiệp trong quá trình thực hiện thủ tục hành chính xuất nhập khẩu, một số ý kiến phát biểu của các chuyên gia, lãnh đạo hiệp hội tại hội nghị cũng nhấn mạnh, cần tiếp tục báo cáo đánh giá hằng năm; tăng số lượng mẫu khảo sát và cố gắng tạo chuỗi so sánh cả về tên thủ tục và lĩnh vực ngành chức năng; trong đó, ưu tiên lựa chọn các thủ tục quan trọng nhất, gắn yêu cầu triển khai các FTA thế hệ mới và yêu cầu hội nhập, tiêu chuẩn và thông lệ thực hiện quốc tế; tăng cường áp lực và chế tài buộc các bộ, ngành tham gia đầy đủ vào Cổng thông tin MCQG; tạo lập các hộp thư tiếp nhận ý kiến, đánh giá phản hồi và đề xuất của doanh với các cơ quan chức năng trên giao diện Cổng thông tin MCQG…
