Ðộng lực quan trọng

Lực lượng Chính phủ Syria thời gian qua đã giành thắng lợi liên tiếp trong các chiến dịch nhằm khôi phục quyền kiểm soát tỉnh Idlib, vùng lãnh thổ cuối cùng còn nằm trong tay phiến quân. Chiến thắng của quân đội Syria đang khiến Thổ Nhĩ Kỳ “sốt ruột”, Ankara tiếp tục đưa ra “con bài di cư” nhằm điều chỉnh thế cờ được cho là bất lợi với Thổ Nhĩ Kỳ.

Quân đội Chính phủ Syria đã tiến về khu vực ngoại ô phía đông nam tỉnh Idlib và giải phóng một số ngôi làng chiến lược khỏi tầm kiểm soát của phiến quân. Ðây là thành quả đạt được sau trận chiến dữ dội mà lực lượng chính phủ Syria đã gây ra tổn thất nặng nề cho phiến quân. Chiến dịch quy mô lớn vào vùng nông thôn tỉnh Idlib được lực lượng chính phủ phát động sau nhiều tháng những mũi tiến công bị quân nổi dậy liên tiếp đẩy lùi. Ðến nay, quân đội Syria đã giải phóng 25 thị trấn và nhiều làng mạc thuộc tỉnh Idlib. Khu vực nằm ở miền tây bắc đất nước này hiện là căn cứ cuối cùng của lực lượng HTS, còn được gọi là “Al Qaeda tại Syria”.

Trong khi đó, lực lượng phiến quân kiểm soát thành phố Maarat al-Numan tại tỉnh Idlib vẫn hy vọng sẽ nhận được sự ủng hộ từ Thổ Nhĩ Kỳ. Lực lượng này đã từ chối thực thi bất kỳ tiến trình hòa giải nào, bất chấp nguyện vọng của người dân thành phố này muốn tái hòa hợp với chính phủ. Bởi thế, chính quyền Damascus tiếp tục cuộc chiến với lực lượng được bên ngoài hậu thuẫn này nhằm giành quyền kiểm soát hoàn toàn đối với Idlib.

Thổ Nhĩ Kỳ lo ngại sự thay đổi cục diện trên chiến trường Syria ảnh hưởng kế hoạch kiểm soát một khu vực được gọi là “vùng an toàn” ở biên giới hai nước. Người phát ngôn của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ cho biết, Ankara đang thảo luận để tìm kiếm một thỏa thuận ngừng bắn mới với Nga tại tỉnh Idlib. Hồi tháng 9-2018, Thổ Nhĩ Kỳ và Nga đã nhất trí biến một số khu vực thuộc tỉnh Idlib thành vùng giảm căng thẳng, theo đó mọi hoạt động quân sự tại đây đều bị cấm. Tuy nhiên, đối tượng thực thi thỏa thuận này không bao gồm các phiến quân cực đoan có quan hệ gần gũi với Al Qaeda và các nhóm mà Liên hợp quốc liệt vào danh sách các tổ chức khủng bố.

Nhằm gây sức ép trong vấn đề này, Thổ Nhĩ Kỳ tuyên bố không tiếp nhận thêm người di cư, không thể một mình gánh vác trách nhiệm tiếp nhận dòng người tị nạn đến từ tỉnh Idlib. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ T.Erdogan cảnh báo các quốc gia châu Âu “sẽ sớm cảm nhận được áp lực”, hàm ý không loại trừ khả năng thực hiện lời đe dọa “mở cửa” để làn sóng người tị nạn Syria tràn vào “lục địa già”. Theo thống kê, Thổ Nhĩ Kỳ đã tiếp nhận khoảng 3,6 triệu người tị nạn Syria và đã chi tới 40 tỷ USD để giải quyết những vấn đề nảy sinh từ làn sóng tị nạn này. Ankara tìm kiếm sự ủng hộ tài chính cho việc tái định cư một triệu người tị nạn Syria tại khu vực mà Ankara đã tiến hành chiến dịch quân sự, song dường như không nhận được sự hưởng ứng của quốc tế.

Tỉnh Idlib hiện là nơi trú ngụ của ba triệu người, trong đó có nhiều người từ khắp các địa phương của Syria tới đây lánh nạn do bạo lực kéo dài nhiều năm qua. Theo Tổ chức Giám sát nhân quyền tại Syria (SOHR), từ giữa tháng 12 đến nay, các cuộc không kích và tiến công bằng đạn pháo tại tỉnh này đã làm chết gần 80 dân thường; ước tính có hơn 40 nghìn người sơ tán lánh nạn trong vài tuần gần đây. Liên hợp quốc đã bày tỏ quan ngại sâu sắc về tình hình an ninh ở Idlib, đồng thời theo đuổi các nỗ lực nhằm bảo vệ và tạo hành lang an toàn cho những người muốn rời khỏi các khu vực xung đột. Mới đây, Liên hợp quốc đã đàm phán về một “khoảng dừng nhân đạo” để thiết lập hành lang an toàn cho hơn 2.500 người rời khỏi các khu vực xung đột.

Trong chuyến thăm Nga mới đây, Bộ trưởng Ngoại giao Syria O.Muallem cáo buộc bên ngoài đang can thiệp vào Syria khiến tình hình nước này tiếp tục rối ren. Với vai trò quan trọng trong tiến trình hòa bình ở Syria, Nga tuyên bố sẽ nỗ lực nhằm thực thi Nghị quyết 2254 của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, theo đó khôi phục đầy đủ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Syria. Mát-xcơ-va khẳng định, con đường tiến tới hòa bình của Syria hoàn toàn nằm trong tay người dân Syria, chứ không phải sự can thiệp từ bên ngoài.

Những thắng lợi ở Idlib gần đây là động lực quan trọng, khích lệ quân đội Syria kiên trì theo đuổi mục tiêu giải phóng hoàn toàn các vùng lãnh thổ nước này khỏi tay phiến quân, cho dù chặng đường phía trước còn không ít gian nan.