CHÍNH SÁCH & CUỘC SỐNG

Một số thay đổi trong chế độ hưu trí

Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) sửa đổi năm 2014 chính thức có hiệu lực từ ngày 1-1-2016, với nhiều điểm mới theo hướng có lợi hơn cho người lao động (NLĐ). Tuy nhiên, cách tính lương hưu thay đổi, như: điều kiện hưởng, tỷ lệ hưởng lương hưu, thời gian tham gia... được quy định chặt chẽ hơn, đang là vấn đề được NLĐ quan tâm nhất.

Theo quy định, cách tính lương hưu với NLĐ nghỉ việc hưởng lương hưu trước ngày 1-1-2018 vẫn thực hiện như quy định của Luật BHXH hiện hành.

Luật BHXH (sửa đổi) quy định tăng dần thời gian đóng BHXH để đạt tỷ lệ hưởng lương hưu tối đa 75% khi có đủ 30 năm đối với nữ và 35 năm đối với nam. Tương ứng với 15 năm đóng BHXH là 45% mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH, sau đó cứ thêm mỗi năm thì tính thêm 2% đối với nam và 3% đối với nữ cho đến mức tối đa bằng 75%. Như thế, với NLĐ nghỉ việc hưởng lương hưu từ ngày 1-1-2018 trở đi, mức lương hưu sẽ được tính, là: lao động nam nghỉ hưu vào năm 2018 là 16 năm, năm 2019 là 17 năm, năm 2020 là 18 năm, năm 2021 là 19 năm, từ năm 2022 trở đi là 20 năm, sẽ được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH.Lao động nữ nghỉ hưu từ năm 2018 trở đi thì 15 năm đóng BHXH được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH.Sau đó cứ thêm mỗi năm đóng BHXH, NLĐ (cả nam và nữ) được tính thêm 2%; mức tối đa bằng 75%. Đối với NLĐ nghỉ hưu trước tuổi quy định do suy giảm khả năng lao động, mức lương hưu hằng tháng giảm trừ 2% cho mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi quy định.

Ngoài sửa đổi về cách tính tỷ lệ hưởng lương hưu, Luật BHXH (sửa đổi) hướng tới bảo đảm sự công bằng, bình đẳng trong việc tham gia và thụ hưởng các chế độ BHXH giữa NLĐ trong khu vực Nhà nước và ngoài Nhà nước; bảo đảm nguyên tắc đóng -hưởng, hướng tới mục tiêu bảo đảm khả năng cân đối quỹ hưu trí và tử tuất trong dài hạn. Theo đó, sẽ thay đổi cách tính lương hưu đối với NLĐ trong khu vực Nhà nước theo hướng tiến tới lộ trình tính bình quân tiền lương toàn bộ thời gian đóng như NLĐ khu vực ngoài quốc doanh.

Cụ thể, đối với người bắt đầu tham gia BHXH từ trước năm 1995, thì số năm cuối đến tính tiền lương bình quân đóng BHXH là 5 năm; tham gia BHXH từ 1-1-1995 đến 31-12-2000 số năm tính lương bình quân là 6 năm; từ 1-1-2001 đến 31-12-2006 tính bình quân là 8 năm; từ 1-1-2007 đến 31-12-2015 tính bình quân là 10 năm. Với người bắt đầu tham gia BHXH từ 1-1-2016 đến 31-12-2019, tính bình quân của tiền lương tháng đóng BHXH của 15 năm cuối trước khi nghỉ hưu. Người bắt đầu tham gia BHXH từ 1-1-2020 đến 31-12-2024 tính bình quân của tiền lương tháng đóng BHXH của 20 năm cuối. Và đến tận thời điểm 1-1-2025 trở đi, khi NLĐ bắt đầu tham gia BHXH thì lương hưu mới được tính bình quân từ lương tháng của toàn bộ quá trình tham gia BHXH.

Với quy định này, thì NLĐ sớm nhất có thể áp dụng cách tính toàn bộ quá trình phải là người nghỉ hưu từ năm 2045 trở đi.

Ngoài ra, Luật BHXH (sửa đổi) cũng có những quy định cụ thể về việc điều chỉnh tiền lương đã đóng BHXH.Đối với người tham gia BHXH trước khi Luật có hiệu lực thi hành thì vẫn thực hiện như quy định hiện hành (điều chỉnh theo mức lương cơ sở tại thời điểm hưởng chế độ hưu trí). Đối với người bắt đầu tham gia BHXH từ ngày Luật này có hiệu lực thi hành, tiền lương đã đóng BHXH được điều chỉnh trên cơ sở chỉ số giá sinh hoạt của từng thời kỳ áp dụng cho mọi NLĐ, không phân biệt NLĐ thuộc khu vực Nhà nước hay ngoài Nhà nước (người sớm nhất có thể áp dụng cách điều chỉnh này phải là người nghỉ hưu từ năm 2036 trở đi)...