Từ thành phố Bắc Kạn đi hơn 10 km sẽ nhìn thấy trang trại lợn “khủng” theo dự án Trại lợn thịt siêu nạc của Công ty CP Sản xuất vật liệu xây dựng Bắc Kạn, xây trên một diện tích lớn sát dòng sông Cầu. Trang trại có tới 10 nhà chăn nuôi với quy mô lên tới hàng chục nghìn con lợn mỗi lứa. Trong khi các công trình bảo vệ môi trường chưa được ngành chức năng nghiệm thu, công ty đã “nhanh nhẹn” đưa vào nuôi khoảng bảy nghìn con lợn từ tháng 2 đến 3-2020. Không khó hiểu với việc “phớt lờ” quy định của pháp luật thì hậu quả ô nhiễm môi trường sẽ lập tức diễn ra.
Ông Long Văn Ngữ, người dân thôn Bản Luông, có nhà cách trại lợn vài trăm mét cho biết: “Từ khi trang trại nuôi lợn, hầu như ngày nào gia đình chúng tôi và nhiều hộ lân cận cũng phải sống chung với mùi hôi thối từ trại bốc ra, nhất là những ngày âm u, độ ẩm cao thì mùi hôi càng rõ. Thời điểm chúng tôi có mặt, từ trong trang trại, nhiều xe tải vận chuyển lợn ra, sau đó được chuyển sang xe lớn hơn để chở đi tiêu thụ. Từ khu vực chăn nuôi và khu xử lý chất thải ra đến sông Cầu chỉ chưa đầy 100 m. Mái ta-luy giáp dòng sông, bắt đầu có dấu hiệu sạt lở xuống sông.
Đến tháng 3-2020, qua kiểm tra, Sở Tài nguyên và Môi trường phát hiện, từ tháng 2-2020, Công ty đã xây dựng 10 nhà chăn nuôi theo thiết kế và đang chăn nuôi khoảng tám nghìn con lợn trong chín nhà. Công ty thực hiện chăn nuôi lợn khi chưa hoàn thiện công trình bảo vệ môi trường, theo Báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) đã được phê duyệt và chưa được cơ quan quản lý môi trường kiểm tra các công trình bảo vệ môi trường để thông báo đủ điều kiện vận hành thử nghiệm công trình bảo vệ môi trường, theo quy định tại Nghị định số 40/2019/NĐ-CP ngày 13-5-2019 của Chính phủ và Thông tư số 25/2019/TT-BTNMT ngày 31-12-2019 của Bộ Tài nguyên và Môi trường.
 |
Mái ta-luy mặt bằng xây dựng trại lợn sát dòng sông Cầu bắt đầu có dấu hiệu sạt lở.
Công ty đã xây dựng một số công trình chưa đúng ĐTM của dự án đã được phê duyệt. Cụ thể, xây dựng khu nhà ở, nhà làm việc của công ty, nhà sát trùng vi phạm hành lang lưới điện; xây dựng bổ sung bể hủy xác lợn (sử dụng men, nước rửa vệ sinh sau khi phân hủy sẽ chảy sang bể biogas); bổ sung lò đốt rác sinh hoạt; vị trí xây dựng bể biogas, ao sinh học chưa đúng. Đồng thời, công ty đang xây dựng bổ sung bể xử lý nước thải tiên tiến có dung tích khoảng 2.200 m3. Bể chứa nước thải chăn nuôi sau khi ép phân có mùi hôi, không có mái che. Trong quá trình thực hiện san lấp mặt bằng, do địa hình của dự án là đồi dốc cao nên vị trí xây dựng các công trình bảo vệ môi trường không bảo đảm cách sông Cầu 100 m theo quy định.
Trong khi đó, theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Bắc Kạn, dự án trại lợn của Công ty được phê duyệt chủ trương đầu tư trước khi Luật Chăn nuôi có hiệu lực vào ngày 1-1-2020. Thời điểm này, chăn nuôi lợn quy mô trang trại áp dụng theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia chăn nuôi lợn an toàn sinh học (QC VN 01-14: 2010/BNNPTNT). Trong đó, tại mục 2 Quy định về kỹ thuật, tại ý 2.1.2 yêu cầu khoảng cách từ trang trại tới nguồn nước mặn tối thiểu là 100 m. Yêu cầu này cũng đã được ghi rõ trong ĐTM của dự án, đã được UBND tỉnh Bắc Kạn phê duyệt.
Cũng theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Bắc Kạn, sau khi Luật Chăn nuôi có hiệu lực, theo Thông tư số 23/2019/TT-BNNPTNT ngày 30-11-2019 về hướng dẫn một số điều của Luật Chăn nuôi về hoạt động chăn nuôi thì: “Khoảng cách từ trang trại chăn nuôi quy mô lớn đến khu tập trung xử lý chất thải sinh hoạt, công nghiệp, khu dân cư tối thiểu là 400 m; trường học, bệnh viện, nguồn cấp nước sinh hoạt cho cộng đồng dân cư tối thiểu là 500 m”. Như vậy, kể cả trước khi Luật Chăn nuôi có hiệu lực cho tới khi đã có hiệu lực thì vị trí xây dựng trang trại lợn của Công ty CP Sản xuất vật liệu xây dựng Bắc Kạn đều không đúng quy định.
 |
Trại lợn xây dựng sát sông, nhưng không bảo đảm khoảng cách theo quy định của pháp luật.
Để lý giải, ngày 30-3, Công ty có văn bản gửi Sở Tài nguyên và Môi trường Bắc Kạn. Trong đó, công ty ghi rõ: “Thực hiện theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trong việc thúc đẩy tái đàn, tăng đàn bảo đảm nguồn cung ứng thịt lợn, bù đắp thiếu hụt và bình ổn giá cho thị trường, đáp ứng cho nhu cầu tiêu dùng tại địa phương cũng như các tỉnh lân cận sau dịch tả lợn châu Phi và trước tình hình dịch viêm đường hô hấp cấp Covid-19 đang diễn ra hiện nay. Vì vậy, mặc dù công trình chưa hoàn thiện 100% nhưng công ty đã đưa khoảng bảy nghìn con lợn vào nuôi từ cuối tháng 2 và 3-2020”. Ngày 18-5, công ty tiếp tục có văn bản gửi Sở Tài nguyên và Môi trường khẳng định, đã xây dựng thêm một số hạng mục ngoài các hạng mục đã được phê duyệt trong ĐTM, gồm: Một hệ thống xử lý nước thải, điều chỉnh điểm xả thải sang vị trí mới. Đồng thời đề nghị Sở chấp thuận lập hồ sơ điều chỉnh ĐTM.
Như vậy, việc công ty này xây dựng thêm các hạng mục không nằm trong ĐTM đã được duyệt là hành vi cố tình theo kiểu “làm trước, xin chủ trương sau”, phớt lờ ĐTM đã được duyệt và cả các quy định của pháp luật. Trong khi đó, trại lợn chưa xây dựng xong, số lợn khoảng bảy nghìn con đưa vào nuôi là nuôi lần đầu thì dư luận đặt câu hỏi, công ty lấy căn cứ nào để khẳng định đây là việc thực hiện theo chỉ đạo của Chính phủ và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn?
Để kêu gọi thu hút đầu tư vào nông - lâm nghiệp, thời gian qua, tỉnh Bắc Kạn đã cam kết hỗ trợ ba tỷ đồng cho Công ty CP Sản xuất vật liệu xây dựng Bắc Kạn xây trang trại lợn. Thế nhưng, công ty này lại “thách thức” pháp luật; phớt lờ ĐTM đã được UBND tỉnh Bắc Kạn phê duyệt. Điều này đi ngược lại chủ trương nhất quán của Đảng và Nhà nước ta đó là không đánh đổi môi trường lấy lợi ích kinh tế. Đây là điều cần được tỉnh Bắc Kạn xử lý nghiêm minh, kiên quyết di dời vị trí xây dựng trại lợn đáp ứng đủ quy định của pháp luật để bảo vệ đầu nguồn dòng sông Cầu, nhất là khi dòng sông này chảy qua tới sáu tỉnh, là nguồn nước mặt cung cấp cho nhiều nhà máy cấp nước sinh hoạt cho nhân dân.
