Hà Nội vào những ngày thu 2020 đã chẵn nghìn năm lẻ mười tuổi. Thành phố lâu đời tới mức mà khi đong thời gian phải dùng số đếm của cả thập niên. Trong ký ức sâu lắng thăm thẳm đấy, có nhiều điều để nhớ, nhưng khắc khoải nhớ nhất vẫn là những mặt người. Thăng Long lừng danh là đất văn vật, nơi tụ địa của tài hoa tài tử nên đương nhiên đông người đáng kể. Họ hoặc là thảo dân, hoặc đã từng ở ngôi tôn quý.

Ở Paris, cứ đi qua vài dãy nhà trên một con phố, lại gặp một hàng bánh, bán đủ loại bánh Pháp tuyệt hảo, với vô số bánh ngọt và bánh mì. Hình ảnh quen thuộc thường thấy trên đường phố là những người đàn ông đang sải bước vội vã, có thể rất bảnh bao hoặc thật xuề xòa, nhưng đều kẹp nách một đôi chiếc bánh mì baguette đựng trong túi giấy vừa vặn ôm lấy hai phần ba thân bánh.

Trong năm 2020, mặc những khó khăn do đại dịch Covid-19 gây ra, Nhà xuất bản (NXB) I Quaderni del Bardo của nước Ý đã dịch và cho ra mắt độc giả hai cuốn thơ Việt Nam Sông núi trên vai và Ẩn số. Giám đốc NXB Stefano Donno (ảnh bên) thổ lộ: “Tôi tìm hiểu lịch sử Việt Nam và biết đất nước này phải gánh chịu những gì trong chiến tranh. Tình yêu dần lớn lên trong tâm hồn tôi, lớn đến nỗi tôi muốn đào sâu tìm hiểu về đất nước, con người Việt Nam. Vì yêu Việt Nam, tôi xuất bản sách Việt Nam tại Ý nói riêng, cũng như quảng bá văn hóa Việt đến bạn đọc toàn thế giới”.

Nếu để chọn một câu thơ cô đọng, đằm lắng tinh thần hoài nhớ, hướng thiện, khát khao sống và tận hiến của nhà thơ Vân Anh, tôi sẽ đọc vần thơ trong tác phẩm “Điều ước thứ tư”, tác giả chọn làm đề từ cho tập “Tìm trầm” (NXB Nghệ An, ấn hành 2020): “Tâm hồn cứ lưu ban trong trẻo”. Cách gợi mở đầy liên tưởng ấy là một trong những yếu tố quan trọng với thơ ca. Đam mê, trải nghiệm và vẻ đẹp tâm hồn tạo nên một chân dung thơ Vân Anh kiệm chữ, dung dị mà không kém phần sâu sắc.

Đó là khẳng định như đinh đóng cột của nhà văn, nhà phê bình văn học Ngô Thảo. Là người quảng giao, với nhiều bạn văn mang cá tính khác nhau, thậm chí đối lập, ông vẫn có thể chơi dung hòa, dành cho họ sự chăm sóc chu đáo, ân cần, bình đẳng. Nhưng khi bàn về chuyện nghề thì ông lại hết sức thẳng thắn, quyết liệt bằng lý luận sắc bén.

Nghe Nhà hát chèo Hà Nội dựng vở An Tư công chúa, bất giác hỏi Thu có vai không, cô cười giòn tan: Em giờ phải là mẹ của An Tư rồi chứ. Nữ diễn viên đóng An Tư tìm đến Thu nhờ chỉ dẫn, truyền nghề một điều cô hai điều con, cảm giác giữa Thu và những nghệ sĩ trẻ đã là hàng thế hệ. Sân khấu luôn đòi hỏi sự thanh tân, nhưng cũng cần hơn cả những chín, những đằm, những sắc nước hương trời mà thời gian dẫu hờn ghen cay nghiệt, cũng khó bề xóa dấu vết. Gần 20 năm sau tuổi 17 Thị Mầu làm xiêu đình đổ quán chiếu chèo cổ ở Hạ Long, NSƯT Hoài Thu vẫn là một đào chèo đắt giá của sân khấu Hà Nội...

Từ anh chăn dê làm nên lịch sử

Hà Lê (ảnh bên) đang nổi lên như một nghệ sĩ làm mới triệt để, khi đưa cả rap và hip-hop vào nhạc Trịnh. Dù không còn đơn thuần là một rapper hay vũ công như trước đây nhưng với anh, rap đã trở thành một kỹ năng quan trọng làm nên bản sắc của một nghệ sĩ đa năng. Thời gian du học và tham gia trình diễn trong vũ đoàn ở Anh cũng cho Hà Lê một cái nhìn bao quát về đời sống quốc tế của rap và rap Việt hiện đang ở đâu, trên dòng chảy của ngành công nghiệp giải trí toàn cầu.

Ông hẹn gặp tôi ở quán cà phê số 1238 đường Láng (Hà Nội), vốn là nhà cụ Tú Mỡ, một trong những nhà thơ trào phúng hàng đầu của văn học Việt Nam. Nơi này Tú Mỡ lúc sinh thời thường tiếp các bạn văn chương. Sau khi ghép thận cách đây 5 năm, nom ông khỏe ra. Ông khoe, đợt giãn cách Covid-19 vừa rồi, đã viết xong bốn cái truyện vừa. Tôi bỡn: “Hơn 70 rồi, viết gì mà lắm thế?”. Ông mỉm cười: “Nói cho cùng, nếu không viết thì tớ cũng đếch biết làm việc gì khác”. Ông là Trung Trung Đỉnh, Giải thưởng Nhà nước về văn học, nghệ thuật; Giải thưởng văn học ASEAN; tác giả của hàng chục đầu sách nhiều thể loại.