Đợi cơm

Chiều hôm ấy, anh về đến nhà thì trời vừa nhá nhem. Trời mùa đông đến lạ, ráo mồ hôi là rét. Mà rét thì cũng phải tắm cái đã, người toàn vôi vữa lại còn chua loét mồ hôi. Tắm nước lã thì cũng bằng tráng người mà thôi...

MINH HỌA: TRẦN VINH
MINH HỌA: TRẦN VINH

Hai đứa con gái đang ngi đếm đĩa, đếm bát trên mâm. M anh thì r rm dưới góc giường, chc tìm cái gy. Mâm cơm sơ sài, ch có bát lc rang c ht tm mui, my con cá rô rán còn sót li t ba trước và mt bát canh măng nu suông. M chưa ngi xung chiếu, c lóng ngóng đứng, chc chc cái gy xung nn nhà. Hai đứa con gái thay nhau hóng ra ca ngách. Anh biết, tt c nhà còn đợi ch. Mà ch thì ln gà, cám bã, ngan vt no đã ri mi đến người. Dường như thy mi người đợi nên ch càng dnh dàng hơn. Ra tay xong, thy cái nn giếng b bn li quét dn... Ra tay đến my ln mi ngi vào mâm. Tt c ch đợi có vy. Ba nào cũng thế.

Anh nhìn m run run bưng bát, mt m lòa không trông thy gì na để gp thc ăn. Anh cũng chưa biết gp cho m thc gì. M không có răng để ăn lc hay cá rán giòn. Con bé út lên by sao mà nhanh nhn thông minh. Để cháu chan canh cho bà, canh ngon lm bà . Ch không nói gì. Ch và cơm thoăn thot mà không mt ln nhìn m chng. Như th ch hãi lm nhng ht cơm, si rau rơi vãi ra t cái ming móm mém ca m. Đã móm li còn méo vì b biến chng sau ln m trúng gió. Được my thìa thì m nghn. Cơm khô thì khô hn, cháo thì cháo loãng hn. Vi người già đau yếu tng này ri, cơm chan canh càng lt bt khó nut. Anh buông đũa vut ngc cho m, thy git nước mt ca m, mt anh cay cay. Ch liếc qua, ri bc dc. Đi đâu mà vi mà vàng. M dướn cái c lên, quay v phía ch mun phân bua điu gì đó mà không được. M không nói được đã my năm nay ri...

Anh dìu m lên giường ngi. Con bé ln lên mười cũng đứng dy, nó nhìn bà ni ái ngi ri bo, để con ly trng gà rán cho bà ăn. Ch nhm dy, chau mày định nói vi con bé câu gì đó xong li thôi. B ơi, b xung mà xem. Tiếng con bé hong ht làm anh git mình đi xung bếp. Thì ra, qu trng con bé đập ra định rán cho bà ăn đã thành hình con gà con. Anh thy ngc mình ngt ngt. Đứng trước ch, anh dn ging. Cô biết là trng gà p mà còn để con nó đập ra hay sao? Cô tht tàn nhn. Ch cười nht, đáp tr lnh lùng. Không biết ai tàn nhn đấy, anh th hi m anh xem! M già ri nhưng trí nh còn tt lm. Anh không kìm được, hét lên. Tôi cm cô! Và sau đó là tiếng long xong, c mâm bát v tan tành.

Sáng hôm sau, như thường l, thường l ca nhng ln hai v chng cãi c va chm nhau vì m. Có khác chăng thì ti hôm đó ln đầu tiên anh đập phá. Anh vào phòng m, không thy m ngi vn tóc như mi khi. Ch m nm lnh ngt. M đã dy và đi đâu t bao gi. Ch thy anh ngi mãi trong bung không ra nên st rut đi vào. Nói vng, m mà có b gì thì ch ân hn c đời. Ch đã day dt c đêm qua không chp mt ri. Ch va đến ca bung, anh đã nói luôn. Cô hài lòng chưa? Ch òa khóc. Anh bi tiếp. Nước mt cá su!

Sau đó là quãng thi gian rt dài, anh ch thay nhau đi tìm m. Anh b vic xây trát, ch b vic nhà. Nhà vn đã nghèo li thêm nghèo. Nhng th phi chòm xóm ba vây ch. Ăn thế nào mà bà c phi b đi. Mà m lòa, m có th đi đâu? Sau na năm tìm kiếm, nh công an, báo đài, không thy m thì anh ch dng li. N nn chng cht. Anh li đi làm và lng l như cái bóng trong nhà. Không rượu chè, không đập phá, không đánh v con, không chi bi. Anh trút tt c vào cái túi cát treo trên cành mít ngoài góc sân ri. Không khí trong nhà căng như dây đàn, bí bách vì s nhn nhn t t phía. Đến ni, hết tin mua v, con bé ln cũng không dám xin b m. Bà hàng xóm chy sang định r ch đi xem hàng gim giá, thy không khí y cũng tiu nghu quay v. Ch có cm giác anh đang mưu tính chuyn gì đó.

Anh là con trai mt trong nhà nên được m chiu chung lm. M là gái l thì, ngoài bn mươi tui, dũng cm lm mi vượt qua th phi để sinh anh. Vì thế, anh tui bn mươi thì m đã như chui chín nu trên bung ri. Gi anh thy bơ vơ, lc lõng quá. Anh vn thèm nghe m hi chuyn mi lúc đi làm v. Cái nhà y vn chưa xong h con, gm h nhiu ca thế. Hoc, nhà mình thế này là rng rãi ri, con dành dm mà sm sa cho v con đỡ kh.

Ch tha biết anh con mt, tha biết anh nghèo, ch có thân thế , ch vn quyết tâm ly anh đấy thôi. Ly nhau ri đưa nhau lên trên này lp nghip, ri đón m lên báo hiếu. M bo vi làng xóm. Các cháu nó đâu thì tôi coi đó là quê hương. Ch vy mà v chng anh chành che nhau bao ln, tnh chưa mt ln m gin đòi v quê. M rt quý ch và coi ch như con gái nên đã tâm s v chuyn đời m.

Nghèo, không có nhan sc, hai cuc kháng chiến ly hết đàn ông trai tráng trong làng đi. M độc thân như bao người đàn bà khác trong cái làng cói y. Thế ri mt ln đi bán chiếu, gp nhà n con đàn cháu đống, chiếu rách nát c không có tin mua chiếu mi, m bán chu cho mt đôi. Nói là bán chu thôi, thc lòng m đã cho không h. Không mt ln m quay li ngôi nhà y để đòi n mà lòng c tơ tưởng đến by tr con. M thèm khát được có, dù ch mt mn. Mười năm sau, m mi tr li căn nhà y và l thay người đàn ông ch nhà còn nhn ra m. Ông ta đã khm khá hơn và mt mc đòi tr tin đôi chiếu năm nào. M vn không ly tin. Và ri món n mà người đàn ông y thy cn phi tr chính là anh, chng ca ch. Cái điu mà c làng c tng không ai ng y li là nim hnh phúc duy nht ca m. Có mt ln anh m nng, trong nhà không còn gì giá tr ngoài mt con chó cái cha. Nó mi cha nên trông như chó béo thôi, mà nói là cha thì quán người ta không mua. Lo không có tin thang thuc cho anh, m phi nói di.

Câu chuyn y m ch k vi ch cùng bao ni day dt theo sut đời m. Ch thy hay, thy ghen t vi anh nên li k cho anh nghe. Vy mà lúc nóng ny ch li but ming. Li nói xu ging như con rn, con rết, không ch làm đau đớn nhau, mà còn khiến nhau s. Anh thy nghi ng ch, ch thy s st anh. Chng có gì để gn kết được. Giá còn m nhà, m đã ging hòa ri, tuy m không nói được sau ln b trúng gió, nhưng m luôn có cách ca m.

Sau mt bui đi làm, anh không tr v. Ch thp thm ch đợi anh vi nhng đĩa thc ăn đã ngui ngt. T ngày m b đi, h ch bày đặt món gì ngon là anh li cn nhn. M thì chng cho ăn, m đi ri bày ra ăn mt mình cho sướng. Thế là ch c rông dài qua quýt. Ăn cũng thế, ri mc cũng thế. Trông ch va già va lum thum, ging người bn xn keo kit.

Ch lng l đi tìm anh. Ch nói di hai đứa con là anh đi ăn gi b mt người bn chưa v, còn ch thì đi đòi n tin bán ln ging. Ch lân la my quán rượu bên ga, chng thy tăm hơi anh đâu c. Ch vào ch, ch đêm thưa vng, quán xá đóng ca. Ch tìm đến ngôi nhà đang xây nơi anh vn làm, ông bo v cho biết, anh v lúc còn sáng tri. Đến nhà nhng người bn ca anh, ai cũng bo không biết. Anh không v nhà thì đi đâu, hay sa chân vào ch vui v nào ri? Ch c t hi ri t đáp. Có sa vào đâu, có t bc thế nào nếu biết đường biết li quay v, ch cũng tha th b qua hết.

Mt đêm, hai đêm. Ri mười đêm, ch ph phc trông ngóng anh v. Bn tr con nh b c năn n xin ch đi tìm. Tìm anh đâu bây gi? Thiên h độc ming bo anh b nhà theo gái. Ch không tin, theo gái bây gi đâu có d, tin bc không có, đứa nào nó thèm. Còn quàng xiên by b thì anh không có tính y. Ch tin không bao gi anh r rúng bn thân mình.

Thế ri, thm thot đã mt tháng. Hay là anh đi tìm m?

Sáng hai tám Tết, ch dn theo hai đứa con gái đi mua qun áo Tết cho chúng. Ch cũng th cho mình mt chiếc áo mu xanh lá cây. Đứa con gái bo m mc mu đỏ đi m, da m xanh lm đừng mc màu xanh na.
Ch có b v li không nhn ra m. Ch ái ngi mt lúc ri cũng chn cái áo mu đỏ để th. Mc chiếc áo mu đỏ vào, ch thy mt nóng bng, như th có ai nhìn ch t phía sau. Ch quay li nhưng không thy ai c. Bui trưa, khi ba m con đang ăn cơm, thì con bé ln nghe tiếng chó sa mng r ngoài cng. Nó tht lên. Hay là b v ý m. Nói ri b mâm cơm đấy, chy ra cng. Lát sau nó quay vào, tiu nghu bo m. Con thy như là b v y m . Xong b li đi. Hay ti b thy m con mình chưa chun b gì cho Tết nên b đi sm ri? Kiu gì hôm nay b cũng đưa bà v m . Nghe con bé nói, ch git mình. Nếu anh không v, chc m con ch b Tết. Thy làng nước dp dìu đào qut, m ln, gói bánh, ch cũng ti thân lm. Hay là đi mua mt cành đào nh? Đào năm nay đúng độ, n chúm chím, nhng cành nh cũng không đắt lm. Khi ch nói s mua cành đào Tết, hai đứa tr con mng quá, reo lên.

Đầu chiu, ba m con li dn nhau ra khu ch bán đào Tết và cây cnh trên con đường giáp b sông. Nom thy mt c già chng gy qua đường, con bé hi. M ơi, bà ni có biết ch không? Ch lc đầu. Con bé nói luôn. M ơi, bà lòa, li không nói được, không biết ch, thì bà đi lc đấy m . Ch không phi bà b nhà đi đâu. Con ch gt con em. Thế thì b mi phi đi tìm bà ch. M ơi, có phi c Tết đến, người đâu xa lm cũng tìm v nhà, gin hn gì thì cũng b qua cho nhau phi không m? Nhng li nói ngây thơ ca các con c như kim châm vào lòng ch. Tiếng nào cũng but nhói. Ba m con mua được mt cành đào phai nh đem v. Có cành đào, không khí trong gia đình nhn nhp khác hn.

Trong lúc ch gói bánh chưng, đứa ln trang trí cành đào thì đứa bé lôi giy vi bút màu ra v. Nó ging ht tính anh, mun làm gì là phi làm ngay và làm cho bng được. Cơm ti dn ra ri nó vn hí hoáy. Ch gic thì nó bo con v xong con mi ăn. C nhà phi đợi con đấy. Ch đi li bàn hc ca con xem con v . Mt người đàn ông đang dt tay mt c già lưng còng khom người đi trên con ngõ rp hoa đào hai bên. Con bé liến thong. Ngõ nhà mình đấy m . Đây là b, đây là bà ni. Con đang v thêm pháo hoa và tô cho hoa đào đẹp hơn.

Ch thn thơ ra cng. T ngày anh đi, ch vn thế. Đêm nào cũng vn vơ cng mt lúc ri mi khóa cng đi vào. Đang lúc ch c đoán xem tiếng xe ô-tô vào nhà nào thì chiếc xe đỗ xch trước cng nhà ch. Xe m ca, t ghế sau, anh bước ra. Anh vòng sang ca bên kia đỡ m xung. Rõ ràng ch nhìn thy như thế. Đúng là anh và m đã v. Chiu nay, ai đó còn nói vi ch là anh đi khp mi nơi, cui cùng đã tìm thy m trong ngôi nhà ca mt người đàn bà độc thân cách xa đây vài trăm cây s. Người này bt gp m l đi vì đói ven đường nên đã đưa m v. Ai hi, người y bo m quê lên chơi nên làng xóm láng ging ai cũng tưởng tht. Người y m côi t nh nên rt thương m.

Con bé ln chy ra cng, ging nó hn h, tươi tn. M ơi, b bo m vào ăn cơm. Ch git mình. M đang nghĩ gì thế. Ch ngượng nghu. M va mơ con , m mơ thy b con vi bà con v, m mng quá. Con bé véo mt cái tht mnh vào cánh tay ch. M làm sao thế? B vi bà v tht ri mà. V t chiu nay ri còn gì. Nói ri nó chy vù vào nhà. Ch ngơ ngác, bán tín bán nghi đi vào theo. Trên chiếc mành c tri dưới nn nhà quen thuc đơn sơ, m ngi phía trong cùng, m có v béo khe hơn mt chút. Ri đến anh. Bên kia là hai đứa con gái đang chng gi vào cm đợi ch. Tiếng anh rt m. C nhà ăn cơm thôi.

Ch bn ln ngi xung chiếu, ngay cnh anh. Lâu lm ri, mi li thy mt ba cơm mà đông đủ mi người ngi đợi ch như thế.

LỜI BÌNH CỦA NHÀ VĂN NGUYỄN QUANG THIỀU

Tôi luôn tin rằng: Tết của người Việt chứa đựng một bí mật kỳ lạ của sự sum họp. Đấy là một trong những bí mật của văn hóa Việt. Có biết bao người bỏ nhà tha phương với muôn vàn lý do, nhưng Tết đến, họ lại tìm về gia đình, về với cố hương cho dù có thể chỉ bằng tâm tưởng, bằng một giấc mơ.

Không gì có thể phá vỡ gia đình cho dù gia đình đó phải đi qua mọi thăng trầm, mọi biến cố. Chỉ bằng một câu chuyện giản dị như muôn vàn câu chuyện chúng ta từng chứng kiến, nhà văn Tống Ngọc Hân đã gửi tới người đọc một thông điệp lớn lao về hạnh phúc, đọc và xúc động trào nước mắt.

Mỗi một thành viên trong gia đình nhỏ ấy với đầy khó khăn và thách thức đã hiển lộ tình yêu thương, giấc mơ đẹp về gia đình và sự hy sinh cho gia đình bằng cách riêng của mình. Và thông điệp này cần thiết hơn bao giờ hết cho mỗi gia đình Việt Nam hiện tại.