Bảo đảm mọi người có công đều được thụ hưởng chính sách

Ưu đãi người có công (NCC) với cách mạng là chính sách đặc biệt thể hiện đạo lý "uống nước nhớ nguồn", sự tôn vinh và tri ân, đãi ngộ của Ðảng, Nhà nước đối với những cống hiến của NCC với cách mạng. Trong những năm qua, chính sách, pháp luật về ưu đãi NCC luôn được Nhà nước quan tâm bổ sung, sửa đổi nhằm từng bước cải thiện đời sống NCC và gia đình họ, phù hợp sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và đời sống chung của nhân dân...

Cuộc sống thường ngày của các thương binh, bệnh binh tại Trung tâm Ðiều dưỡng thương binh Thuận Thành (Bắc Ninh). Ảnh: MẠNH DŨNG
Cuộc sống thường ngày của các thương binh, bệnh binh tại Trung tâm Ðiều dưỡng thương binh Thuận Thành (Bắc Ninh). Ảnh: MẠNH DŨNG

Cần thiết sửa đổi

Pháp lệnh Ưu đãi người hoạt động cách mạng, liệt sĩ và gia đình liệt sĩ, thương binh, bệnh binh, người hoạt động kháng chiến, NCC giúp đỡ cách mạng được Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa IX thông qua ngày 29-8-1994, được xem là cơ sở pháp lý vững chắc nhằm thể hiện trách nhiệm của Nhà nước và toàn xã hội trong việc quan tâm chăm sóc đời sống vật chất, tinh thần NCC và gia đình NCC. Sau sáu lần sửa đổi và được đổi tên thành Pháp lệnh Ưu đãi NCC với cách mạng để phù hợp điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của đất nước qua từng thời kỳ, đến thời điểm hiện nay, công tác thực hiện chính sách ưu đãi NCC với cách mạng tiếp tục đặt ra các yêu cầu mới, đòi hỏi cần tiếp tục hoàn thiện.

Trong quá trình thi hành Pháp lệnh đang bộc lộ một số vướng mắc, bất cập, như: Khái niệm về các diện đối tượng người có công chưa được làm rõ về điều kiện, tiêu chí mức độ cống hiến, đóng góp, hy sinh; chưa quy định cụ thể điều kiện, tiêu chuẩn xác nhận người hoạt động cách mạng trước ngày 1-1-1945, người hoạt động cách mạng từ ngày 1-1-1945 đến ngày khởi nghĩa tháng Tám năm 1945, người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học; chưa có khái niệm chung thế nào là "NCC với cách mạng". Do các quy định còn chưa rõ ràng, thời gian qua, đã có nhiều trường hợp khai man, gian lận, làm giả hồ sơ NCC để "trục lợi" chính sách ưu đãi; những người không đúng đối tượng vẫn được hưởng chính sách, những người đúng đối tượng nhưng lại chưa được giải quyết do thiếu hồ sơ, giấy tờ gây bức xúc trong dư luận xã hội, phát sinh tình trạng đơn thư, khiếu nại, tố cáo. Một số quy định của pháp luật đã tạo "kẽ hở" cho các đối tượng lợi dụng thực hiện hành vi hối lộ, tham nhũng, làm sai, làm giả hồ sơ vi phạm pháp luật, gây bức xúc trong nhân dân.

Chưa có quy định cụ thể về điều kiện, tiêu chuẩn xác nhận là người hoạt động cách mạng trước ngày 1-1-1945; người hoạt động cách mạng từ ngày 1-1-1945 đến Ngày khởi nghĩa tháng Tám năm 1945; người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học. Người hoạt động cách mạng hoặc hoạt động kháng chiến bị địch bắt tù, đày: mới chỉ giới hạn trong giai đoạn kháng chiến chống thực dân Pháp, chống đế quốc Mỹ, chưa giải quyết chế độ đối với người bị địch bắt tù sau ngày 30-4-1975 tại chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam, chiến tranh bảo vệ biên giới phía bắc, bảo vệ chủ quyền, lãnh thổ... Quy định của Pháp lệnh về điều kiện, tiêu chuẩn xác nhận liệt sĩ, thương binh, bệnh binh trong thời chiến quá hẹp và ngược lại điều kiện, tiêu chuẩn xác nhận bệnh binh trong thời bình quá rộng, không còn phù hợp thực tiễn. Từ đó, dẫn đến tình trạng thiếu công bằng, chưa hợp lý trong việc công nhận và trong việc thực hiện chính sách ưu đãi NCC. Ngoài ra, một số quy định về chế độ ưu đãi NCC với cách mạng và thân nhân của NCC chưa bảo đảm cân đối giữa các diện đối tượng...

Xác định đúng, không để sót đối tượng thụ hưởng

Thứ trưởng Lao động - Thương binh và Xã hội Lê Tấn Dũng cho biết, với chủ trương không bỏ sót đối tượng thụ hưởng chính sách, không để xảy ra tình trạng lợi dụng chính sách NCC để trục lợi, gây bức xúc dư luận xã hội, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội xây dựng dự án Pháp lệnh Ưu đãi NCC với cách mạng (sửa đổi) nhằm sửa đổi toàn diện để thay thế Pháp lệnh hiện hành, tháo gỡ các vấn đề còn vướng mắc trong quá trình thực hiện.

Vì vậy, các nội dung trong Pháp lệnh sửa đổi lần này phải bảo đảm công khai, minh bạch trong công nhận và tôn vinh NCC với cách mạng, với đất nước. Chuẩn hóa các điều kiện, tiêu chuẩn công nhận NCC trong thời chiến và thời bình để bảo đảm xác định đúng đối tượng, không để sót đối tượng và khắc phục tình trạng lọt đối tượng và lợi dụng chính sách ưu đãi NCC để trục lợi; Bảo đảm nguyên tắc cống hiến và công bằng trong thực hiện chế độ ưu đãi NCC. Rà soát, tính toán và cân đối các mức trợ cấp, phụ cấp để bảo đảm tương quan với mức độ đóng góp, hy sinh của từng nhóm đối tượng... Bảo đảm tính khả thi trong việc giải quyết hồ sơ xác định đối tượng NCC với cách mạng phù hợp điều kiện kinh tế - xã hội của từng giai đoạn lịch sử cách mạng, từng thời kỳ kháng chiến, từng vùng miền trong kháng chiến. Xác định quy trình, thủ tục khả thi công nhận đối tượng NCC thời chiến khi không còn giấy tờ gốc; Kết hợp việc bố trí tăng ngân sách nhà nước với đẩy mạnh huy động, đa dạng hóa các nguồn lực xã hội đối với công tác NCC với cách mạng; gắn trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền địa phương trong việc huy động, quản lý, sử dụng hiệu quả nguồn lực thực hiện chính sách ưu đãi NCC với cách mạng...

Ðồng thời, phải nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với công tác chăm sóc NCC. Ðẩy mạnh cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin, tăng cường sự phối hợp hiệu quả giữa các bộ, ban, ngành Trung ương và địa phương trong thực hiện công tác NCC với cách mạng; thực hiện tốt công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, kịp thời phát hiện, ngăn chặn và xử lý
nghiêm các vi phạm trong thực hiện luật pháp, chính sách đối với NCC với cách mạng. Có thể nói, việc xây dựng và sớm ban hành pháp lệnh mới thay thế Pháp lệnh Ưu đãi NCC với cách mạng hiện hành sẽ thực hiện tốt hơn chính sách đối với NCC, hoàn thiện hệ thống pháp luật ưu đãi NCC với cách mạng, đánh giá đúng tầm quan trọng của chính sách, pháp luật ưu đãi NCC trong hệ thống pháp luật Việt Nam cũng như trong đời sống xã hội. Bên cạnh đó, cần tập trung mọi nguồn lực để tiếp tục tri ân, kịp thời triển khai thực hiện các chính sách, chế độ ưu đãi nhằm bảo đảm cho hoạt động "đền ơn đáp nghĩa" thật sự đạt hiệu quả, đáp ứng nhu cầu và mong mỏi của toàn xã hội đối với việc thực hiện chính sách ưu đãi, góp phần ngày một nâng cao đời sống của NCC.

Dự thảo Pháp lệnh hiện đang được lấy ý kiến rộng rãi trong nhân dân, NCC, các địa phương, bộ, ngành, đoàn thể Trung ương, các chuyên gia... Dự thảo Pháp lệnh gồm 7 chương, 59 điều, trong đó điểm mới được đưa vào là đặt tên điều và tên chương (pháp lệnh hiện hành không có); Dự thảo lần này cũng được thiết kế theo hướng quy định cụ thể điều kiện quy định từng diện đối tượng theo các chế độ chính sách. Trong đó, phạm vi điều chỉnh được tập trung vào hai nhóm, đó là: Thứ nhất quy định về đối tượng, điều chỉnh một số chế độ ưu đãi NCC với cách mạng và thân nhân NCC với cách mạng; Thứ hai là trách nhiệm của các cơ quan và cá nhân trong việc thực hiện chính sách ưu đãi đối với NCC.