Hạn chế tai nạn
Vào lúc 2 giờ ngày 18-8 vừa qua, tại Km1428+150 đường Hồ Chí Minh, đoạn qua khu vực đèo Lò Xo thuộc huyện Ðắk Glei (Kon Tum), xe ô-tô tải mang BKS 43C-059.20 lưu thông hướng Ðà Nẵng - Kon Tum đã bị mất phanh, không thể dừng lại được trên đèo. Rất may, lái xe đã kịp đánh lái và cho xe chạy vào hốc lánh nạn, dừng lại được an toàn. Chiếc xe khách chỉ bị hư hỏng nhẹ, cả bốn người trên xe không ai bị thương. Trước đó, ngày 9-5, cũng tại khu vực này, xe ô-tô BKS 47C-189.32 do lái xe Nguyễn Thanh Sơn, trú tại xã Nam Anh, huyện Nam Ðàn (Nghệ An) điều khiển, đi qua đèo Lò Xo hướng Hà Nội - Ðắk Lắk cũng bị mất phanh, xe kịp thời lao vào hốc lánh nạn và tông vào tường lốp phía cuối hốc. May mắn, cả anh Sơn và hai người ngồi trên ca-bin đều an toàn, không ai bị thương. "Khi phát hiện xe mất phanh, chúng tôi rất hoảng loạn, không biết xử trí thế nào vì xe đổ dốc ngày một nhanh. Cố bám đường được khoảng 500 m, tôi phát hiện ra hốc lánh nạn mới làm ở ven đường, liền nhanh tay đánh lái cho xe lao vào. Khi xe dừng lại an toàn, ba anh em ôm nhau khóc, vì biết mình thoát chết trong gang tấc", anh Sơn cho hay.
Theo Phó Tổng cục trưởng Ðường bộ Việt Nam (ÐBVN) Nguyễn Xuân Cường, đèo Lò Xo (Km1396 - Km1434) đi qua hai tỉnh Quảng Nam và Kon Tum. Ðoạn từ Km1407 đến Km1434 thuộc địa bàn tỉnh Kon Tum có hướng tuyến quanh co, địa hình hiểm trở, độ dốc sườn thiên nhiên lớn, một bên núi cao, một bên vực sâu nguy hiểm, không có dải phân cách giữa, độ dốc dọc lớn khoảng 8%. Do khó khăn về yếu tố địa hình, trong quá trình triển khai, dự án đã phải châm chước một số yếu tố kỹ thuật của tuyến như bán kính đường cong nằm, độ dốc dọc tối đa, chiều dài đoạn dốc, độ mở rộng mặt đường, chiều dài tầm nhìn,... Từ khi đưa vào khai thác năm 2004 đến nay, đoạn tuyến đèo Lò Xo đã xảy ra nhiều vụ TNGT nghiêm trọng. Vì thế, hốc lánh nạn là công trình mới được Tổng cục ÐBVN đưa vào áp dụng để xử lý "điểm đen" trên cung đường đèo Lò Xo. Sau khi đưa vào sử dụng, công trình đã phát huy tác dụng rất cao, cứu được nhiều vụ xe mất phanh, tránh được những hậu quả đau lòng có thể xảy ra.
Ở phía bắc quốc lộ 6 là tuyến đường huyết mạch nối Hà Nội với các tỉnh Tây Bắc, mỗi ngày có hàng nghìn lượt phương tiện tham gia giao thông. Ðoạn qua tỉnh Hòa Bình dài hơn 100 km, những năm qua không ngừng được đầu tư cải tạo, nâng cấp, nhưng do thời tiết khắc nghiệt, địa hình dốc cao, nguy cơ xảy ra các vụ TNGT thảm khốc từ những đoạn tuyến đèo dốc, khúc cua luôn hiện hữu. Cánh lái xe tải, xe khách chạy cung đường này thường "nằm lòng" những địa danh đèo dốc hiểm trở như dốc Cun, dốc Quy Hậu, đèo Phú Cường, đèo Thung Khe, dốc 81,... Anh Nguyễn Tuấn Anh (32 tuổi, quê Sơn La), một lái xe tải thường xuyên lưu thông trên tuyến đường cho biết: Quốc lộ 6 rất nguy hiểm với đèo dốc quanh co, thời tiết thường xuyên có sương mù, trước đây tai nạn xảy ra nhiều. Từ khi Nhà nước đầu tư làm đường cứu nạn, đã giúp cánh lái xe chúng tôi yên tâm hơn mỗi khi lưu thông. Nếu không may mất phanh hoặc gặp sự cố, lái xe có thể điều khiển xe chạy vào đường cứu nạn.
Phát huy tác dụng cao
Phó Tổng cục trưởng ÐBVN Nguyễn Xuân Cường nhận định: Trong điều kiện nguồn vốn còn gặp nhiều khó khăn, Tổng cục vẫn dành sự ưu tiên đặc biệt cho việc xử lý điểm đen, điểm tiềm ẩn TNGT thảm khốc. Riêng các tuyến đường đèo dốc, vực sâu nguy hiểm, đã tăng cường xây tường phòng hộ, đường cứu nạn, hốc lánh nạn để cứu nguy cho các xe mất phanh. Một số "cung đường đen", đèo dốc trước đây hay xảy ra các vụ TNGT thảm khốc, chủ yếu do xe mất phanh, từ khi được đầu tư, xây dựng đường cứu nạn hay hệ thống tường lốp, số vụ TNGT và thiệt hại về người đã giảm mạnh. Chi cục trưởng Quản lý đường bộ I.1 Phạm Văn Toản cho biết, trên tuyến quốc lộ 6 đã có năm vị trí được đầu tư đường cứu nạn như tại Km79+450, Km80+700, Km116+900, Km144+600, Km124+800,... đưa vào sử dụng từ năm 2018 đến nay. Việc đầu tư xây dựng các công trình xử lý "điểm đen", điểm tiềm ẩn TNGT thời gian gần đây không chỉ được cánh lái xe, người dân địa phương mà nhìn chung dư luận xã hội đều đánh giá là hết sức cần thiết. Riêng đường cứu nạn tại Km144+600 quốc lộ 6 đã cứu được tám xe mất phanh, tường lốp cứu bốn xe mất phanh (không có thiệt hại về người). Về cơ bản, các phương tiện chạy vào đường cứu nạn đều không bị thiệt hại về người và tài sản cũng hư hại không đáng kể.
Riêng ở đèo Lò Xo, từ cuối năm 2018, Tổng cục ÐBVN đã chỉ đạo thực hiện một gói giải pháp tổng hợp bao gồm phương án phòng ngừa tai nạn chủ động và phương án xử lý tai nạn bị động. Phương án phòng ngừa tai nạn chủ động gồm kiểm soát tốc độ (cắm biển hạn chế tốc độ, lắp đặt ca-mê-ra tại các đoạn nguy hiểm và phạt nguội khi xe vi phạm,...); tổ chức giao thông bằng vạch sơn, biển báo; cải tạo các yếu tố kỹ thuật của tuyến (mở rộng mặt đường, bạt mái ta-luy dương để tăng chiều dài tầm nhìn thấy xe ngược chiều...),... Phương án xử lý tai nạn bị động gồm xây dựng công trình phòng hộ hộ lan cứng - mềm; xây dựng đường cứu nạn, hốc lánh nạn,... Ðèo Lò Xo là "cung đường đen" đầu tiên áp dụng giải pháp hốc lánh nạn và làn đường hãm xe tại Việt Nam. Hai giải pháp này được thực hiện dựa trên nguyên lý của đường cứu nạn, vốn đã áp dụng nhiều nơi trên thế giới để hạn chế thiệt hại do TNGT trên các đèo dốc. Ông Trịnh Ðức Liêm, cán bộ Trung tâm Kỹ thuật đường bộ 3, Cục Quản lý đường bộ III là người chủ trì thiết kế dự án nghiên cứu tổng thể nâng cao an toàn giao thông đèo Lò Xo cho biết, với địa hình một bên vực sâu, một bên núi cao, có cả rừng quốc gia, rừng đặc dụng, rất khó để lựa chọn được vị trí xây đường cứu nạn đạt chuẩn với chiều dài 150 đến 200 m. Ðiều đặc biệt, các hốc lánh nạn này thường nằm thẳng với đoạn đường xuống dốc, ngay góc cua nên lái xe rất dễ xử lý cho xe lao vào.
Các chuyên gia giao thông đánh giá, những khúc cua gần hốc cứu nạn đều cắm nhiều biển báo "hốc lánh nạn" và ghi rõ khoảng cách tới hốc. Vì vậy, lái xe khi gặp sự cố, tình huống bị mất phanh, không làm chủ được tốc độ cần bình tĩnh, chủ động xử lý xe chạy vào hốc an toàn. Thông thường, đường cứu nạn có lớp sỏi đá hoặc đất cát, tùy theo địa hình, đường cứu nạn có thể làm dốc hoặc bằng, hai bên đường có hành lang giảm chấn giúp xe hạn chế đến mức thấp nhất nguy hiểm. Khi xe chạy vào đường cứu nạn, bánh xe bị lún xuống và chạy chậm dần đến khi dừng hẳn lại. So với nước ngoài, những đường cứu nạn ở Việt Nam thường ngắn hơn, đơn giản vì tốc độ xe di chuyển không cao như những nước khác. Bộ trưởng Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể nhận định, việc xử lý điểm đen, làm đường cứu nạn trên những cung đường đèo dốc đã chứng minh hiệu quả cao, giảm tai nạn và thiệt hại về người là bài học tốt, cần được nhân rộng trong thời gian tới.
