Các giải pháp phát triển bền vững ngành thủy sản

NDO -

NDĐT- Tại phiên chất vấn của Quốc hội thuộc lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn, Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng đã tham gia giải trình, làm rõ những vấn đề mà nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm, đồng thời đưa ra một số giải pháp nhằm phát triển bền vững ngành thuỷ sản Việt Nam trong thời gian tới.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng phát biểu giải trình tại phiên chất vấn của Quốc hội chiều ngày 6-11.
Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng phát biểu giải trình tại phiên chất vấn của Quốc hội chiều ngày 6-11.

Tại phiên chất vấn ngày 6-11, nhiều đại biểu Quốc hội bày tỏ quan tâm tới hoạt động khai thác, bảo vệ và phát triển nguồn lợi thuỷ sản; công tác quản lý, hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho khai thác, đánh bắt hải sản trên biển.

Về những vấn đề này, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cho biết, trong những năm qua ngành thủy sản Việt Nam đã có bước phát triển mạnh mẽ và đạt được nhiều kết quả khả quan. Điển hình như năm 2018, tổng sản lượng thủy sản nước ta đạt 7,7 tỷ USD, giá trị xuất khẩu đạt chín tỷ USD; 10 tháng đầu năm 2019, giá trị xuất khẩu đạt 7,1 tỷ USD. Với kết quả đó, Việt Nam đã trở thành nước thuộc nhóm nước có giá trị xuất khẩu thủy sản lớn nhất thế giới. Sự phát triển của ngành thủy sản đã góp phần quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo ra nhiều việc làm mới, và góp phần nâng cao đời sống của người dân.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, ngành thủy sản còn nhiều hạn chế và đứng trước nhiều khó khăn thách thức, như quy mô sản xuất còn chưa tương xứng với tiềm năng; cơ cấu ngành thủy sản chưa hợp lý; hệ thống hạ tầng thuỷ sản còn lạc hậu, thiếu đồng bộ; vốn đầu tư cho hạ tầng thủy sản còn khó khăn; tổ chức sản xuất chưa hiệu quả; chất lượng và giá trị gia tăng của ngành thủy sản còn thấp.

Bên cạnh đó, công tác bảo vệ nguồn lợi thủy sản còn chưa được chú trọng. Chính sách cho phát triển thủy sản chưa thực sự hiệu quả. Đặc biệt là vẫn còn tình trạng ngư dân đánh bắt cá trái phép tại vùng biển nước ngoài.

Trước tình hình đó, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ xác định mục tiêu phải phát triển ngành thuỷ sản Việt Nam thành một ngành sản xuất hàng hóa có thương hiệu, có khả năng cạnh tranh cao trên thị trường thế giới trên cơ sở khai thác những tiềm năng, lợi thế từng vùng, từng địa phương.

Đồng thời phải khắc phục những tồn tại, khó khăn, thách thức để phát triển bền vững ngành thủy sản, góp phần phát triển kinh tế xã hội, giải quyết việc làm và nâng cao đời sống của người lao động.

Các giải pháp phát triển bền vững ngành thủy sản ảnh 1

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Yến (Bà Rịa - Vũng Tàu) đặt câu hỏi trực tiếp tới Phó Thủ tướng tại phiên chất vấn ngày 6-11.

Từ mục tiêu trên, Chính phủ đã đề ra một số nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới.

Một là, phải tiếp tục tập trung tái cơ cấu ngành thủy sản trên cơ sở đánh giá đầy đủ nhu cầu thị trường trong nước và thế giới.

Gắn tái cơ cấu ngành thủy sản với điều kiện phát triển thủy sản của từng vùng, từng địa phương, thích ứng với biến đổi khí hậu.

Gắn tái cơ cấu ngành thủy sản với tổ chức lại sản xuất theo chuỗi giá trị từ khâu sản xuất, cung cấp nguyên liệu đầu vào đến nuôi trồng, khai thác, chế biến, bảo quản và tiêu thụ nhằm giảm chi phí, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm thủy sản Việt Nam.

Chuyển từ nuôi trồng, khai thác theo phương thức truyền thống sang công nghiệp hóa ngành thủy sản, ứng dụng công nghệ cao.

Tổ chức lại hoạt động khai thác, đẩy mạnh nuôi trồng, hiện đại hoá quản lý, đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ.

Tái cấu trúc ngành khai thác thủy sản, gắn với bảo vệ nguồn lợi thủy sản, bảo vệ môi trường.

Đồng thời, hiện đại hóa tàu thuyền, trang thiết bị, bảo đảm nâng cao hiệu quả khai thác thủy sản.

Tái cơ cấu ngành thủy sản, chuyển mạnh sang nuôi trồng biển. Phải xác định đây là nhiệm vụ đột phá trong tái cấu trúc ngành thủy sản trong giai đoạn tới nhằm thúc đẩy tăng trưởng thủy sản, chuyển dịch cơ cấu lao động từ đánh bắt sang nuôi trồng, giải quyết nhiều việc làm, nâng cao đời sống cho người dân.

Hai là, trên cơ sở tái cơ cấu ngành thủy sản, Thủ tướng Chính phủ sẽ chỉ đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài nguyên và Môi trường, các Bộ, ngành liên quan và các địa phương tập trung rà soát, điều chỉnh, bổ sung và lập mới các quy hoạch theo Luật Quy hoạch.

Trong đó, phải đẩy nhanh tiến độ lập Quy hoạch Sử dụng biển quốc gia. Xác định đầy đủ các khu vực biển, đảo có tiềm năng lợi thế để phát triển ngành thủy sản. Từ đó làm cơ sở cho việc đầu tư khai thác và nuôi biển.

Đồng thời Quy hoạch Sử dụng biển quốc gia phải gắn với việc điều tra, đánh giá đầy đủ về nguồn lợi thủy sản trên biển để làm cơ sở xây dựng kế hoạch khai thác thủy sản phù hợp với nguồn lợi thủy sản.

Bên cạnh đó, tập trung xây dựng Chiến lược phát triển ngành thủy sản Việt Nam giai đoạn 2021 – 2030, tầm nhìn 2045. Trên cơ sở đó, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn phối hợp Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức lập Quy hoạch các vùng kinh tế và hướng dẫn các địa phương lập Quy hoạch tỉnh theo Luật Quy hoạch.

Trong đó xác định rõ các quy hoạch cần tích hợp vào Quy hoạch vùng và Quy hoạch tỉnh như Quy hoạch hạ tầng thuỷ sản, giao thông, thủy lợi, điện, thông tin truyền thông, cảng cá, khu neo đậu tàu thuyền, các khu vực nuôi trồng thuỷ sản cả trên biển và đất liền…

Ba là, trên cơ sở quy hoạch, các Bộ, ngành, địa phương xây dựng kế hoạch thực hiện các quy hoạch cho từng năm và 5 năm. Xác định rõ cơ cấu nguồn vốn để đầu tư thực hiện các quy hoạch.

Đồng thời, xác định cụ thể các dự án, các nhiệm vụ ưu tiên để huy động các nguồn vốn cho đầu tư phát triển. Ưu tiên vốn ngân sách nhà nước đầu tư cho các dự án hạ tầng cấp thiết như: cảng cá, khu neo đậu tàu thuyền, các dự án hạ tầng nuôi trồng thuỷ sản, trong đó tập trung cho khu vực duyên hải và khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

Với các dự án nuôi trồng thuỷ sản tập trung (cả các dự án nuôi biển), thì huy động các nguồn vốn xã hội (của doanh nghiệp và người dân trong và ngoài nước) để đầu tư.

Bốn là, rà soát lại các cơ chế chính sách hiện có để sửa đổi, bổ sung, xây dựng mới các chính sách hỗ trợ phát triển ngành thủy sản. Tổng kết thực hiện Nghị định 67 để điều chỉnh lại những nội dung còn hạn chế, chưa phù hợp (như cơ chế về tín dụng cho ngành thủy sản).

Xây dựng các chính sách khuyến khích phát triển các đội tàu Viễn Dương, phát triển dịch vụ hậu cần nghề cá, các chính sách khuyến khích ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo trong phát triển nuôi trồng thuỷ sản.

Đặc biệt là các chính sách hỗ trợ, khuyến khích nuôi biển và hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề cho ngư dân, đào tạo nguồn nhân lực cho phát triển ngành thủy sản.

Năm là, tăng cường công tác kiểm soát quá trình đầu tư phát triển, khai thác, nuôi trồng, chế biến, bảo quản sản phẩm thủy sản nhằm nâng cao chất lượng hiệu quả đầu tư các dự án hạ tầng, các dự án đóng mới tàu thuyền; đồng thời kiểm soát chất lượng sản phẩm thủy sản.

Sáu là, đẩy mạnh hợp tác quốc tế nhằm mở rộng thị trường cho sản phẩm thuỷ sản Việt Nam; đồng thời trong việc phân định vùng biển, lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và hợp tác đánh cá với các quốc gia trong khu vực và các vùng đại dương. Huy động nguồn lực để trang bị hợp tác khoa học cho các hoạt động tập trung lĩnh vực thủy sản.

Bảy là, phải giải quyết dứt điểm tình trạng tàu cá Việt Nam vi phạm các quy định về khai thác hải sản, đặc biệt là việc đánh bắt cá trái phép tại vùng biển nước ngoài.

Liên quan vấn đề này, sau khi Ủy ban châu Âu EC cảnh báo “thẻ vàng” với Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ đã có nhiều chỉ đạo với các Bộ, ngành, và 28 địa phương ven biển để triển khai các giải pháp nhằm chấm dứt tình trạng vi phạm của tàu cá và ngư dân Việt nam.

Tuy nhiên, tình trạng đánh bắt cá trái phép vẫn chưa chấm dứt. Hiện tại, còn bảy địa phương có tàu cá của ngư dân vi phạm, bị nước ngoài bắt giữ, xử lý.

Ngoài những giải pháp dài hạn nêu trên, Phó Thủ tướng cũng đề nghị các vị đại biểu Quốc hội các địa phương, đặc biệt là 28 tỉnh, thành phố ven biển hỗ trợ trong công tác tuyên truyền, vận động, giám sát ngư dân, cùng với lãnh đạo các địa phương triển khai tốt các giải pháp nhằm thực hiện có hiệu quả các khuyến nghị của EC. Qua đó sớm gỡ thẻ vàng cho thuỷ sản Việt Nam, để từ đó góp phần nâng cao uy tín, thương hiệu cho thuỷ sản Việt Nam.

Liên quan tới việc hàng thủy sản Việt Nam bị Ủy ban châu Âu (EC) cảnh báo thẻ vàng, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng, Trưởng Ban Chỉ đạo chống khai thác IUU cho biết: Trong tuần tới đoàn công tác của EC sẽ trở lại Việt Nam để kiểm tra, xem xét có gỡ “thẻ vàng” cho Việt Nam hoặc nâng mức cảnh báo. Nếu không được gỡ thẻ vàng, thị trường xuất khẩu của thuỷ sản Việt Nam sẽ chịu ảnh hưởng lớn, đồng thời gây ảnh hưởng trực tiếp đến phát triển của ngành thủy sản và nền kinh tế của Việt Nam, cũng như đời sống người dân.