Chọn cây xanh đô thị phù hợp

Trong những năm gần đây, tình hình thời tiết trên địa bàn thành phố diễn biến phức tạp (mưa Dông, gió lốc cường độ mạnh, bất thường), cộng với nhiều điều kiện bất lợi khác đã gây nên tình trạng cây ngã đổ, rơi gãy nhánh làm thiệt hại về người và tài sản… Để tránh những trường hợp đáng tiếc xảy ra, thành phố đang xây dựng kế hoạch rà soát, kiểm tra và nghiên cứu chọn lựa giống cây xanh phù hợp với không gian đô thị.
Cây trốc gốc trên đường Hoài Thanh, quận 8.
Cây trốc gốc trên đường Hoài Thanh, quận 8.

Về những tồn tại, hạn chế trong công tác quản lý cây xanh đô thị trên địa bàn, UBND thành phố cho biết: Hiện trạng vỉa hè trong các khu dân cư hẹp, do quá trình đô thị hóa nhanh, các nhà cao tầng ngày một nhiều, cho nên thiếu không gian phát triển cây xanh. Đối với các chủng loại cây có tính hướng quang cao như lim xẹt, phượng vĩ, sọ khỉ, bò cạp nước… thường bị lệch tán, nghiêng ra đường hoặc nơi có không gian rộng cho nên cây có nguy cơ gãy đổ cao trong mùa mưa bão. Đồng thời, tại những khu vực có nhiều nhà cao tầng còn tạo hiệu ứng gió đường hầm khiến hướng gió, sức gió thay đổi và gia tăng đột ngột khi có giông, lốc cũng là một trong những nguyên nhân làm cho cây xanh dễ ngã đổ. UBND thành phố cũng nhìn nhận, việc tỉa, cắt cành nhánh chính của cây trong quá trình chăm sóc trước đây ảnh hưởng đến sự phát triển của cây xanh ở giai đoạn sau, tạo ra nhiều chồi bất định, cành nhánh thứ cấp rất dễ bị tét, gãy khi bị nặng hoặc khi có mưa, giông. Tình trạng xâm hại cây xanh diễn biến phức tạp dưới nhiều hình thức từ chủ động phá hoại (vướng mặt tiền nhà, quan điểm “phong thủy”…) hay sự thiếu ý thức trong quá trình thi công các công trình khiến hệ thống cây xanh luôn phải đối mặt với những rủi ro bất ngờ. Ngoài ra, các đơn vị thường sử dụng phương tiện cơ giới trong quá trình thi công gần gốc cây, cây bị xâm hại, thân bị tróc vỏ, gãy cành nhánh, rễ bị đứt, phơi lộ rễ trên mặt đất, thậm chí gây nghiêng cây, buộc phải đốn hạ khẩn cấp để bảo đảm an toàn. Cạnh đó, nhiều tuyến đường vẫn chưa ngầm hóa được hệ thống lưới điện, xảy ra tình trạng xung đột lưới điện với cây xanh. Cây xanh bị khai quang nhiều lần để bảo đảm an toàn điện cho nên phần lớn cây xanh bị lệch tán, thân nghiêng… mất mỹ quan đô thị và dễ gây ra gãy đổ trong mùa mưa bão.

Phó Chủ tịch UBND thành phố Võ Văn Hoan cho biết: Để tránh những sự cố đáng tiếc và cải tạo lại hệ thống cây xanh, bên cạnh việc thực hiện công tác định kỳ, thường xuyên, thành phố xây dựng kế hoạch rà soát, kiểm tra và theo dõi tình trạng cây xanh và tuyến cây xanh tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn. Tiếp đó, sẽ có kế hoạch xử lý kịp thời (cắt, mé; chống, sửa; đốn hạ thay thế…). Thời gian qua, thành phố chưa xây dựng đề án cải tạo, thay thế cây xanh toàn thành phố. Thành phố cũng chưa có nghiên cứu cụ thể về loài cây trồng trên đường phố phù hợp với điều kiện địa phương và có khả năng chống chịu trong mùa mưa bão. Qua thực tiễn quản lý, thành phố nhận thấy một số loài cây sau đây có ưu thế đáp ứng cơ bản các điều kiện trên: Me chua, mặc nưa, bằng lăng, giáng hương lá lớn, gõ mật…

Từ những tồn tại này, TP Hồ Chí Minh sẽ kiến nghị Bộ Xây dựng về việc lựa chọn loại cây trồng trong đô thị phù hợp với điều kiện địa phương và có khả năng thích ứng chống chịu thiên tai. Sự chọn lựa này đòi hỏi phải nghiên cứu về đặc tính của chủng loại cây, thận trọng trồng khảo nghiệm trên đường phố trước khi trồng phổ biến. Thực tế, thời gian vừa qua, thành phố có trồng thử nghiệm nhiều loài cây, nhưng theo thời gian, một số loài cây bộc lộ những khiếm khuyết như: Cây long não dễ bị sâu bệnh, thường phải cắt cành nhánh khô đột ngột do sâu bệnh, tán cây thường bị lệch; cây kèn hồng có hoa đẹp nhưng hiện đang bị sâu đục thân gần gốc, tiềm ẩn nguy cơ ngã đổ… Do đó, đối với việc ban hành danh mục cây trồng đường phố, để địa phương chủ động trong việc trên cơ sở bảo đảm khả năng thích ứng tính chống chịu thiên tai, kiến nghị Bộ Xây dựng ban hành quy định, nguyên tắc khung đối với vấn đề này. Thành phố sẽ thực hiện nghiên cứu, khảo nghiệm để ban hành danh mục cây trồng đường phố có khả năng thích ứng chống chịu thiên tai phù hợp với địa phương.

Với quy định quản lý cây xanh đô thị, UBND thành phố kiến nghị Bộ Xây dựng sớm ban hành thông tư hướng dẫn cụ thể để các địa phương có cơ sở và thuận lợi hơn trong việc áp dụng, tuân thủ. Trong đó, bổ sung hướng dẫn quy định việc quản lý, chăm sóc, bảo vệ và xử lý đốn hạ, di dời đối với cây được bảo tồn. Đối với trường hợp đốn hạ, di dời cây xanh trong quá trình chăm sóc, bảo quản cây của các đơn vị quản lý cây xanh, kiến nghị được miễn giấy phép đốn hạ, di dời và chỉ cần văn bản xem xét, chấp thuận của các cơ quan nhà nước chuyên ngành thuộc UBND thành phố (Sở Xây dựng hoặc UBND quận, huyện được phân cấp quản lý cây xanh) trước khi đốn hạ, di dời cây. Về quy định phạm vi an toàn bảo vệ cây và rễ cây: Với quy định bán kính vùng an toàn bảo vệ cây bằng mười lần đường kính cây tại chiều cao tiêu chuẩn, việc thi công các công trình gần cây xanh sẽ rất khó đáp ứng vùng an toàn (buộc phải đốn hạ cây hoặc phải vi phạm vùng an toàn). Do đó, kiến nghị Bộ Xây dựng điều chỉnh phạm vi bảo vệ cho phù hợp thực tế hoặc để thành phố chủ động xem xét cho từng trường hợp cụ thể, hạn chế đến mức thấp nhất ảnh hưởng đến cây xanh trong quá trình thi công.