Theo kết luận của TTCP, công ty là doanh nghiệp có thương hiệu trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh phân bón, hóa chất. Giai đoạn 2012 - 2014 hoạt động sản xuất, kinh doanh có lãi; bảo toàn được vốn, bảo đảm việc làm và thu nhập ổn định cho người lao động, thực hiện chính sách an sinh xã hội, đóng góp cho ngân sách nhà nước.
Năm 2015, trong thực hiện Dự án Ðầu tư cải tạo, mở rộng Nhà máy Phân đạm Hà Bắc, công ty đã có những vi phạm, khuyết điểm, thậm chí có dấu hiệu hình sự. Ðó là trong đấu thầu lựa chọn nhà thầu tư vấn lập dự án, mặc dù công ty đã mở thầu nhưng sau đó vẫn chấp nhận cho liên danh nhà thầu WEC - CECO bổ sung giấy ủy quyền tham dự thầu và bổ sung giấy đăng ký kinh doanh. Ðến khi nghiệm thu hồ sơ, tài liệu dự án do nhà thầu WEC - CECO lập thiếu các hồ sơ, tài liệu quan trọng làm căn cứ cơ sở để xác định tổng mức đầu tư của dự án như thỏa thuận với nhà chế tạo về giá thiết bị chính; tài liệu tính toán chi tiết vốn đầu tư; báo giá chi phí bản quyền công nghệ; văn bản xác nhận tính khả thi của công nghệ... nhưng công ty không rà soát, bổ sung, vẫn trình Tổng công ty Hóa chất hồ sơ dự án với tổng mức đầu tư hơn 392 triệu USD để thẩm định phê duyệt. Chính điều này dẫn đến sau này công ty không chọn được nhà thầu EPC thi công dự án, phát sinh chi phí 3,571 tỷ đồng; phải điều chỉnh, đấu thầu lại làm tăng chi phí đầu tư, mất cơ hội khi giá đạm tăng cao; bổ sung 10% thuế giá trị gia tăng thiết bị nhập khẩu, chịu ảnh hưởng giá than tăng cao, chênh lệch tỷ giá tăng là một trong những nguyên nhân dẫn đến thua lỗ…
Ðối với hoạt động quản lý vốn, tài sản và nguồn vốn, đến ngày 31-12-2016, tổng số nợ phải trả và vay ngân hàng của công ty chiếm 89,7% tổng tài sản và gấp 8,7 lần vốn chủ sở hữu, mất cân đối dòng tiền, khó khăn về tài chính, nợ quá hạn ngân hàng… Về kết quả hoạt động sản xuất, kinh doanh, từ năm 2015 (khi dự án đi vào hoạt động), dù công ty đã tăng cường các biện pháp về tiêu thụ sản phẩm, tiết kiệm chi phí nhưng hoạt động sản xuất, kinh doanh vẫn thua lỗ, không hoàn thành chỉ tiêu kế hoạch về sản lượng, doanh thu, lợi nhuận…
TTCP nêu rõ: Chịu trách nhiệm đối với những vi phạm, khuyết điểm nêu trên thuộc về Hội đồng quản trị (HÐQT), Chủ tịch HÐQT, Tổng Giám đốc, Ban Lãnh đạo, Tổng công ty Hóa chất Việt Nam (Tập đoàn Hóa chất Việt Nam), người đại diện phần vốn nhà nước tại Công ty cổ phần Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc, Hội đồng Thành viên, HÐQT, Chủ tịch HÐQT, Giám đốc, Ban Lãnh đạo công ty, các đơn vị, phòng, ban, cá nhân có liên quan thuộc Tổng công ty Hóa chất Việt Nam (Tập đoàn Hóa chất Việt Nam) và Công ty cổ phần Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc. Bên cạnh đó còn có phần trách nhiệm của Bộ Công thương với chức năng, nhiệm vụ quản lý ngành.
Từ những nội dung nêu trên, TTCP kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Công an điều tra, xác minh, xử lý những vi phạm có dấu hiệu hình sự tại Dự án Ðầu tư cải tạo, mở rộng Nhà máy phân đạm Hà Bắc. Những vi phạm bao gồm: vi phạm trong tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà thầu tư vấn lập dự án; thiếu trách nhiệm trong việc lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh dự án.
* Ngày 7-5, Văn phòng Chính phủ có văn bản thông báo ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình, trong đó, đồng ý với kiến nghị của TTCP tại kết luận thanh tra tại Công ty cổ phần Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc; TTCP chuyển hồ sơ liên quan đến những vi phạm có dấu hiệu hình sự đến Bộ Công an để điều tra, xác minh, xử lý theo quy định của pháp luật…
