Ðường đã mở

Không còn thời gian để phung phí nữa. Ngay từ 15 giờ ngày 29-12 (tức 21 giờ, giờ Việt Nam), Thỏa thuận thương mại và hợp tác giữa Liên hiệp châu Âu (EU) với nước Anh - hay được gọi ngắn gọn là thỏa thuận "hậu Brexit" (tiến trình đưa nước Anh rời EU) đã được 27 quốc gia thành viên EU nhất trí cho phép áp dụng tạm thời.

Ba ngày, cho cả một năm dài đã đi qua. Theo đúng lịch trình, đến ngày 1-1-2021, thỏa thuận thương mại EU - Anh này mới chính thức được kích hoạt. Song, nếu áp dụng cứng nhắc như vậy, nhiều khả năng sẽ xảy ra gián đoạn thương mại song phương ngay sau thời khắc thế giới bước sang năm mới, đêm 31-12.

Ðể tránh những sự cố đáng tiếc như vậy, 27 nước thành viên EU đã đồng ý kích hoạt một quy trình, theo đó cho phép hai bên tạm thời tiếp tục trao đổi thương mại phi thuế quan - theo thông tin được hé lộ từ Ðức, nước đang giữ vai trò Chủ tịch luân phiên của EU.

Tất nhiên, giai đoạn triển khai gấp gáp quy trình ấy chỉ là tạm thời. Ðể có hiệu lực đầy đủ, thỏa thuận "hậu Brexit" còn cần phải được Nghị viện châu Âu (EP) thông qua. Tuy nhiên, bởi vì đến tận tối 24-12, Anh và EU mới đạt được những điểm đồng thuận cần thiết khi đã quá sát thời điểm chấm dứt giai đoạn chuyển tiếp ngày 31-12, cho nên EP không còn đủ thời gian nghiên cứu và đưa ra quyết định phê chuẩn trước ngày 1-1-2021. Cuộc bỏ phiếu thông qua của EP sẽ được dời lại đến thời điểm thích hợp.

Ngược lại, tại Luân Ðôn, tất cả dường như đều đã sẵn sàng, khi cả Công đảng đối lập với đảng Bảo thủ cầm quyền của đương kim Thủ tướng Anh B.Giôn-xơn (Boris Johnson) cũng cam kết ủng hộ thỏa thuận. Vì thế, cuộc bỏ phiếu thông qua ở Quốc hội Anh trở nên vô cùng thuận lợi.

Ðêm Giáng sinh, khi vui mừng thông báo đã đạt được thỏa thuận, Thủ tướng Anh gửi đi một thông điệp tới EU: "Chúng tôi vẫn sẽ là người bạn của các bạn, đồng minh của các bạn, người ủng hộ các bạn. Và thật sự, đừng quên, là thị trường số một của các bạn". Ðáp lại, Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) U.V.Lây-en (Ursula von der Leyen) nhấn mạnh: "Thỏa thuận này sẽ đặt nền tảng vững chắc cho một khởi đầu mới, với một người bạn lâu năm. Ðiều đó có nghĩa là cuối cùng, chúng ta đã có thể đặt Brexit lại phía sau, để châu Âu sẽ tiếp tục tiến về phía trước", trong sự tán đồng của cả hai quốc gia hàng đầu EU: Pháp và Ðức.

Đường đã mở, sau hơn chín tháng những cuộc đàm phán sa lầy trong sự bế tắc, đến mức độ có những thời điểm cả hai bên đều đã lên kế hoạch cho một "Brexit không thỏa thuận". Và nếu điều đó xảy ra, không nghi ngờ gì nữa, cả hai bờ eo biển Măng-sơ (Manche) sẽ phải đối diện với một viễn cảnh rối loạn không thể tránh khỏi đối với các guồng quay trao đổi thương mại và cả những khía cạnh chính trị, đặc biệt là trong bối cảnh đại dịch Covid-19 vẫn khiến cả nền kinh tế Anh lẫn nền kinh tế EU phải chịu những tác động tiêu cực trầm trọng.

Chính là bởi vậy, cho dù hạn hẹp hơn so hiện tại, những điều khoản đã được hai phía đồng thuận thực hiện vẫn hoàn toàn xứng đáng được xem là điểm khởi đầu, là sự xác lập một mối quan hệ đầy tiềm năng mới. Doanh nghiệp hai bên có quyền tiếp cận các thị trường của nhau thuận lợi hơn rất nhiều so các quy định của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), và hàng hóa thông thương không phải đối mặt với hạn ngạch hay các hàng rào thuế quan.

EU và Anh, những trung tâm kinh tế hàng đầu, sẽ không rơi vào hỗn loạn hay tê liệt, nhờ thỏa thuận "giờ chót" ấy, cũng như nhờ quy trình đặc biệt được áp dụng sớm. Xét cho cùng, chỉ điều đó thôi cũng đã là cả một sự may mắn đối với hệ thống kinh tế thế giới, để một sự kiện lớn như Brexit luôn luôn tạo nên những hệ quả và tác động bao trùm.

Một niềm vui đích thực, cho ngày đầu năm.

Võ Hoàng