Lựa chọn nào cho nông nghiệp thông minh 4.0?

Việc ứng dụng nông nghiệp thông minh 4.0 có thể là một giải pháp cấp bách để bảo đảm an ninh lương thực và chất lượng nông sản phục vụ toàn cầu trong bối cảnh tình trạng xung đột và bất ổn, dịch bệnh và biến đổi khí hậu đang diễn biến ngày càng phức tạp, khó lường.

Nhờ ứng dụng nông nghiệp thông minh, Công ty Ðà Lạt Hasfarm vừa đoạt giải Vàng hạng mục sản xuất hoa cắt cành thế giới do Hiệp hội Ngành Công nghệ Trồng trọt - Làm vườn quốc tế (AIPH) tổ chức bình chọn tháng 2-2020. Ảnh: Mai Văn Bảo
Nhờ ứng dụng nông nghiệp thông minh, Công ty Ðà Lạt Hasfarm vừa đoạt giải Vàng hạng mục sản xuất hoa cắt cành thế giới do Hiệp hội Ngành Công nghệ Trồng trọt - Làm vườn quốc tế (AIPH) tổ chức bình chọn tháng 2-2020. Ảnh: Mai Văn Bảo

“Ði ngay, đi nhanh và đi chính xác…”

Quá trình triển khai nông nghiệp thông minh (NNTM), chúng ta cần có cách tiếp cận nhanh và phù hợp song không nóng vội chạy theo phong trào. Với phương châm: “Ði ngay, đi nhanh và đi chính xác, lựa chọn cây trồng, vật nuôi có lợi thế so sánh, công nghệ ứng dụng phù hợp với mục tiêu sản xuất kinh doanh là chính”, không nhất thiết ứng dụng tất cả các nội hàm NNTM 4.0 mà tùy theo điều kiện cụ thể của từng vùng sinh thái, từng địa phương lựa chọn ứng dụng bốn đến năm nội hàm mang tính đột phá.

Trên cơ sở thực hiện thành công chương trình nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao giai đoạn 2004 - 2015, nhằm đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế và thích ứng với biến đổi khí hậu, Tỉnh ủy Lâm Ðồng đã ban hành Nghị quyết số 05/NQ-TU về phát triển nông nghiệp toàn diện, bền vững và hiện đại giai đoạn 2016 -2020 và định hướng 2025. Ðồng thời, UBND tỉnh Lâm Ðồng cũng ban hành Quyết định số 740/QÐ-UBND ban hành Ðề án hỗ trợ khởi nghiệp tỉnh Lâm Ðồng đến năm 2020, theo đó kèm theo các chính sách hỗ trợ khởi nghiệp nói chung, có khởi nghiệp NNTM nói riêng, với mức hỗ trợ cho mỗi dự án gồm hỗ trợ 50% cho tư vấn dịch vụ đào tạo nguồn nhân lực, sở hữu trí tuệ…; hỗ trợ 50% chi phí áp dụng khoa học - công nghệ mới; hỗ trợ 3% lãi suất sau đầu tư (thời gian hỗ trợ tối đa 36 tháng kể từ khi các tổ chức tín dụng hoàn thành thủ tục vay); hỗ trợ vay vốn Quỹ hỗ trợ khởi nghiệp, Quỹ Phát triển khoa học công nghệ (KHCN), Quỹ khuyến công… nhằm tạo đột phá NNTM 4.0. Với những chính sách sát thực tế và phát huy mọi nguồn lực, tỉnh Lâm Ðồng ngày càng có nhiều đề án khởi nghiệp hiệu quả, có nhiều trang trại/doanh nghiệp (DN) NNTM 4.0 phát huy lợi thế tiềm năng của địa phương.

Giải pháp ứng dụng vạn vật kết nối internet (IoT) là cốt lõi nhất, quan trọng nhất đối với NNTM 4.0. Hiện nay, Lâm Ðồng có 21 DN đã tiếp cận ứng dụng công nghệ IoT; big data; blockchain; camera theo dõi sự sinh trưởng của cây, các loại thiết bị cảm biến môi trường, nhà kính có hệ thống tự động điều chỉnh; hệ thống cảm biến kết nối máy tính, điện thoại di động quản lý đồng bộ, điều khiển tự động về độ ẩm, nhiệt độ, nước tưới, dinh dưỡng… Những công nghệ cao như nhân giống in-vitro, đèn LED, GIS thông minh quản lý và dự báo sâu bệnh, truy xuất nguồn gốc điện tử... đã được triển khai nhằm phát triển nền nông nghiệp hiện đại, có thương hiệu và chất lượng cao ở các trang trại trồng rau, hoa, dâu tây, cà chua và bò sữa. Nhờ đó, nhiều trang trại đã cho doanh thu từ 5-8 tỷ đồng/ ha/ năm; hoa cao cấp 24 tỷ đồng/ ha/ năm…

Cần các giải pháp đồng bộ

Ðể NNTM 4.0 phát triển hiệu quả phù hợp với điều kiện ở Việt Nam, trên cơ sở thực tiễn ở tỉnh Lâm Ðồng, chúng tôi xin đề xuất một số giải pháp. Trước hết, Chính phủ cần tiếp tục có những chính sách khuyến khích các tổ chức và cá nhân huy động các nguồn lực nhằm tạo đột phá NNTM 4.0 với lộ trình và nguồn lực hợp lý.

Các cơ quan trung ương, địa phương, các DN và bà con nông dân cần bám vào Chỉ thị số 16/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường năng lực tiếp cận cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và Nghị quyết số 52-NQ/TW về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc cách mạng 4.0 để làm cơ sở tiếp cận và triển khai sát điều kiện cụ thể từng ngành hàng của địa phương, của DN và trang trại của mình.

Về phía địa phương, DN cũng cần tăng cường năng lực tiếp cận NNTM 4.0. Theo đó, cần nghiên cứu, vận dụng các yếu tố tổng hợp sát điều kiện cụ thể của địa phương, của DN và trang trại của mình, để chọn lựa các giải pháp công nghệ phù hợp. Có thể dùng kết nối thiết bị cảm biến IoT trong hầu hết trang trại nông nghiệp để điều khiển tự động, cải thiện và ứng phó với biến đổi khí hậu trong sản xuất nhà kính; sử dụng đồng bộ công nghệ đèn LED để tối ưu hóa quá trình sinh trưởng của cây; nâng cao hiệu quả khai thác năng lượng điện mặt trời; ứng dụng công nghệ robot; công nghệ quản lý tài chính; thiết bị bay không người lái để thu thập, phân tích dữ liệu và khuyến nghị các biện pháp phòng, chống dịch hại và cảnh báo thời tiết…

Giải pháp quan trọng nữa là tập trung vào đào tạo nguồn nhân lực, đặc biệt là nguồn nhân lực chất lượng cao. Cũng như cần mở rộng hợp tác quốc tế để tiếp thu trình độ công nghệ thế giới nhằm rút ngắn thời gian áp dụng, song hiệu quả sản xuất cao.

Trong khi các trường đại học tập trung đào tạo nguồn nhân lực, các viện nghiên cứu chuyên ngành về công nghệ thông tin cần tập trung nghiên cứu cả phần mềm và phần cứng tạo ra những sản phẩm mới, đột phá, đặc biệt chú trọng sản xuất các thiết bị ứng dụng giải pháp IoT.

Cần đầu tư các chương trình khoa học - công nghệ mang tính ứng dụng cao, khuyến khích hoạt động xã hội hóa khoa học, công nghệ và đẩy mạnh thị trường khoa học, công nghệ, chuyển giao công nghệ mới có tính đột phá để phát triển NNTM 4.0. Các bộ, ngành, các viện nghiên cứu, hiệp hội,... căn cứ vào yêu cầu thực tế hằng năm tổ chức các diễn đàn khoa học và triển lãm sản phẩm mới, các công nghệ phục vụ NNTM 4.0.

Tăng cường khả năng dự báo thị trường làm cơ sở định hướng sản xuất nông sản hàng hóa phục vụ thị trường xuất khẩu theo cam kết của các hiệp định thương mại tự do (FTA), đặc biệt các FTA thế hệ mới như: Hiệp định Ðối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Liên hiệp châu Âu (EVFTA). Chính phủ cần tiếp tục có định hướng và có chính sách khuyến khích các nhà sáng chế, các viện nghiên cứu và DN đưa ra các thiết bị công nghệ phần cứng phục vụ NNTM 4.0.

Tùy theo lợi thế so sánh ngành nông nghiệp của mỗi vùng/tỉnh cần có chiến lược phát triển nông nghiệp bền vững đến năm 2025 tầm nhìn đến năm 2035, tiếp tục ban hành những chính sách sát thực tiễn sản xuất nhằm huy động các nguồn lực để phát triển đồng bộ, toàn diện NNTM 4.0, từ đó chủ động đầu tư công nghệ phù hợp với từng vùng sinh thái và quy mô sản xuất. Muốn tạo ra một luồng sinh khí mới cho ngành nông nghiệp, chúng ta cần có nhiều DN ứng dụng NNTM có quy mô lớn, có khả năng hội nhập quốc tế và tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.