Gắn quy hoạch đô thị với xây dựng mạng lưới xe buýt

Nhìn đâu cũng thiếu
 
 Từng có đại diện Công ty CP Xe khách Hà Nội than thở: Có tuyến xe buýt phải mất đến ba năm để hành khách quen xe, quen điểm dừng, nhưng mỗi khi điều chỉnh tổ chức giao thông lại bị ảnh hưởng, thay đổi, khiến lượng hành khách tiếp cận trồi sụt liên tục.
 
 Trong nội thành, nhất là vùng lõi đô thị với bốn quận: Hoàn Kiếm, Ba Đình, Hai Bà Trưng, Đống Đa, hiện các điểm dừng chờ còn rất hạn chế, nhỏ hẹp, không có nhà chờ, bãi đỗ xe chứ chưa nói đến làn đường riêng cho xe buýt hoạt động. Nạn lấn chiếm vỉa hè để kinh doanh, gây khó khăn cho việc tiếp cận xe buýt của người đi bộ, dù được đề cập nhiều song vẫn chưa được cải thiện.
 
 Địa bàn cũ đã như vậy, ngay cả ở các khu đô thị mới cũng không khá hơn. Phần lớn các khu đều chưa quan tâm đầu tư hạ tầng phục vụ xe buýt, đặc biệt không bố trí quỹ đất để xây dựng các điểm đầu cuối xe buýt. Như vậy rất khó để xe buýt có thể khớp nối hạ tầng, tối ưu lộ trình và phương tiện. Các khu đô thị đã có xe buýt vào đón khách như Times City, Linh Đàm, Pháp Vân - Tứ Hiệp, Trung Hòa - Nhân Chính, Đặng Xá, Mỹ Đình... toàn bộ các điểm đầu cuối xe buýt được bố trí ngay tại lòng đường; các điểm dừng có nhà chờ chiếm tỷ lệ thấp, thậm chí có những khu đô thị không có địa điểm để xe buýt dừng đỗ đón trả khách.
 
 Thạc sĩ Quản lý đô thị Phan Trường Thành nhấn mạnh: “Hiện nay, các khu dân cư hình thành ở đâu thì bổ sung hệ thống xe buýt đến đấy. Mặc dù TP Hà Nội đã xây dựng quy hoạch chi tiết trên nhiều lĩnh vực như hạ tầng giao thông; cấp thoát nước, vệ sinh môi trường… nhưng hầu như vẫn chưa nhìn nhận, đánh giá đúng sự cần thiết của quy hoạch mạng lưới vận tải công cộng, trong đó có xe buýt”.
 
 Cần những quy hoạch cụ thể
 
 Giám đốc Sở Giao thông vận tải Hà Nội Vũ Văn Viện đánh giá: Thủ đô hiện là một trong những thành phố có hệ thống xe buýt được đầu tư tương đối lớn, chất lượng tốt nhưng vẫn chưa đáp ứng được hết nhu cầu đi lại của người dân. Mạng lưới tuyến buýt của Hà Nội đang thiếu tầm nhìn dài hạn, điều chỉnh luồng tuyến nhiều nhưng không hợp lý. Do đó, Hà Nội cần phải có quy hoạch dài hạn, ổn định cho mạng lưới xe buýt.
 
 Nhiều chuyên gia cho rằng, khi quy hoạch xây dựng một khu đô thị, khu dân cư, Hà Nội phải đồng thời tính đến sự hiện diện tất yếu của xe buýt. Hạ tầng khu vực đó phải tối ưu cho vận tải công cộng, có làn đường riêng, vị trí xây dựng nhà chờ, điểm đỗ… Số lượng xe buýt bình quân trên dân số phải được tính toán chính xác; loại hình xe buýt cũng cần được lựa chọn sớm. Như vậy, khi hình thành các khu dân cư, xe buýt có thể đi vào vận hành, đáp ứng ngay nhu cầu đi lại của người dân. Và quan trọng hơn, quy hoạch phải được bảo vệ hoàn chỉnh trước nguy cơ bị điều chỉnh, bớt xén nhằm phục vụ các mục đích khác.
 
 Trong thời gian qua, TP Hà Nội đã có nhiều chính sách ưu tiên cho sự phát triển của xe buýt như trợ giá vé; hỗ trợ lãi suất đầu tư cho các doanh nghiệp… Tuy nhiên, chỉ như vậy là không đủ điều kiện phát triển mạng lưới vận tải công cộng. Hà Nội cần song hành cả hai nhóm giải pháp, vừa ưu đãi để gia tăng sức cạnh tranh của xe buýt; vừa phải quyết liệt hạn chế xe cá nhân, để mở rộng không gian lưu thông cho xe buýt, góp phần tác động đến sự lựa chọn phương tiện di chuyển của người dân.
 
 Theo chuyên gia giao thông - TS Đinh Thị Thanh Bình, “phải đưa vào các yêu cầu về tiêu chuẩn, quy chuẩn quy hoạch xây dựng chi tiết khu đô thị tỷ lệ 1/500 hoặc 1/2.000 đã phải có những quy định chi tiết hơn đất dành cho phát triển hạ tầng vận tải công cộng, chứ không phải là để quy hoạch chung”. Nguyên Cục trưởng Hạ tầng kỹ thuật - Bộ Xây dựng Nguyễn Hồng Tiến cũng đồng ý: Cần có cơ chế, chính sách ưu tiên để nâng cao chất lượng dịch vụ xe buýt; khi quy hoạch xây dựng một khu đô thị, khu dân cư, phải đồng thời tính đến sự hiện diện tất yếu của xe buýt, bố trí quỹ đất để xây dựng hạ tầng phục vụ xe buýt… Ngoài ra, tiếp tục rà soát, điều chỉnh và hoàn thiện các tuyến xe buýt. Có như vậy, xe buýt mới có thể “rộng đường” phát triển hiệu quả và bền vững hơn.