Gương điển hình

Người tâm huyết với văn hóa dân tộc Tày

Với niềm đam mê và mong muốn gìn giữ những nét đẹp văn hóa truyền thống dân tộc Tày, nghệ nhân Hoàng Tương Lai ở thôn Trung Tâm, xã Xuân Lai, huyện Yên Bình (Yên Bái) đã có nhiều đóng góp vào việc lưu truyền và phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc mình. Ngoài ra, ông còn xuất bản hơn mười đầu sách để truyền dạy cho thế hệ trẻ.

Nghệ nhân Hoàng Tương Lai (ngồi giữa) và các thành viên Câu lạc bộ dân ca xã Xuân Lai, huyện Yên Bình.
Nghệ nhân Hoàng Tương Lai (ngồi giữa) và các thành viên Câu lạc bộ dân ca xã Xuân Lai, huyện Yên Bình.

Nghệ nhân Hoàng Tương Lai hiện là Chủ nhiệm Câu lạc bộ dân ca của xã Xuân Lai, hội viên Hội Dân gian Việt Nam. Tác phẩm đầu tay của ông là tập truyện ký "Những ngày chiến đấu ở cánh đồng Chum" đoạt Giải khuyến khích trong cuộc thi viết "Những kỷ niệm sâu sắc về tình hữu nghị Việt - Lào", do Hội Nhà văn Việt Nam và Ðại sứ quán hai nước tổ chức. Ðến nay, ông Hoàng Tương Lai đã có hơn mười đầu sách được xuất bản như: Cây sẹt trổ hoa, Chõ xôi trưa ấy, tập truyện ngắn Quà quê núi; tập truyện dành cho thiếu nhi miền núi Cô ve sầu cho ruột hay tác phẩm Sông Chảy những nét hoa văn, ghi lại những nét đẹp văn hóa dân tộc Tày ở vùng đông hồ Thác Bà. Là Chủ nhiệm Câu lạc bộ dân ca xã, ông sưu tầm và sáng tác các bài hát then, hát cọi, hát quan làng nhằm gìn giữ những làn điệu dân ca, dân vũ của dân tộc Tày. Tập sáng tác này có gần 200 bài, nhiều tác phẩm trở thành bài truyền thống của đội văn nghệ xã.

Không chỉ gìn giữ, lưu truyền vốn văn hóa dân tộc qua những trang viết, bản thân ông Hoàng Tương Lai còn là một "quan làng" rất có uy tín vì có chất giọng tốt và ứng xử nhanh, hoạt bát đối đáp trong các đám cưới, nhất là am hiểu phong tục tập quán của người Tày. Bởi hát quan làng là hình thức hát đối đáp trong đám cưới giữa người đại diện của nhà trai và nhà gái. Hát quan làng được đánh giá là một loại hình dân ca đặc sắc, dồi dào âm điệu mà phong phú ý tình. Nội dung những lời đối đáp khác nhau tùy theo hoàn cảnh, câu chuyện của người hát, nhưng thường là lời chỉ bảo, răn dạy, chúc phúc, lời hát thay lời chào xã giao lịch sự... thể hiện tình cảm trân trọng, lối ứng xử tinh tế, tao nhã trong đời sống.

Với những đóng góp của mình, nghệ nhân Hoàng Tương Lai được bà con tin tưởng và bầu làm người uy tín trong cộng đồng từ năm 2014 cho đến nay. Ông đã phối hợp với các chi hội, chi đoàn, đại diện mặt trận trong thôn vận động các hộ dân chấp hành tốt chủ trương, đường lối của Ðảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước. Việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc được duy trì và giữ vững. Hiện nay, thôn Trung Tâm có một tổ văn nghệ thuộc Câu lạc bộ dân ca của xã thường xuyên hoạt động giao lưu và đã đạt một số giải cao trong các cuộc thi của huyện, tỉnh và khu vực.

BÍ thư Ðảng ủy xã Xuân Lai Lương Mạnh Hùng nhận định: Nghệ nhân Hoàng Tương Lai là một người yêu nghệ thuật, yêu cái đẹp. Ông đã lưu giữ, cải biên nhiều bài hát theo lời mới, nhất là các bài dân ca Tày cổ. Hiện đã 67 tuổi, mắt không còn tinh, chân không còn nhanh, nhưng ông Hoàng Tương Lai vẫn lặng lẽ, cần mẫn tìm đến với những người cao tuổi để ghi chép lại những tinh hoa văn hóa dân tộc mình, từ đó đưa lên trang viết, truyền dạy lại cho lớp trẻ, với mong muốn những nét đẹp ấy sẽ luôn tỏa sáng và có sức sống mãnh liệt trong đời sống tinh thần của cộng đồng dân tộc Tày nói riêng và các dân tộc nói chung.