Có thể thấy, các vùng KTTĐ là các cực tăng trưởng quan trọng, giữ vai trò đầu tàu, dẫn dắt cả nước bởi cứ 1% tăng trưởng của bốn vùng KTTĐ sẽ làm GDP của toàn bộ nền kinh tế tăng 0,61%. Nổi bật là Vùng KTTĐ Bắc Bộ và Vùng KTTĐ phía nam, trong giai đoạn 2011 - 2019, quy mô GRDP của hai vùng chiếm tỷ trọng hơn 61% trong GDP, thể hiện là các vùng “trọng điểm của các vùng trọng điểm”. Trong đó, Hà Nội và TP Hồ Chí Minh là hai cực tăng trưởng quan trọng của cả nước, đóng góp vào tăng trưởng chung cả nước bình quân năm trong giai đoạn 2011 - 2019 tương ứng đạt 13,08% và 19,9%.
Mặc dù vậy, các vùng KTTĐ vẫn chưa phát huy hết tiềm năng, lợi thế sẵn có; đồng thời đang đối mặt nhiều thách thức như: tốc độ tăng trưởng kinh tế có xu hướng chậm lại, tỷ trọng ngành sản xuất công nghiệp - xây dựng và ngành dịch vụ của vùng trong cơ cấu ngành cả nước có xu thế tăng chậm, nguồn thu ngân sách nhà nước chưa bền vững; cơ chế điều phối vùng chưa thật sự hiệu quả, cơ chế liên kết giữa các ngành, lĩnh vực chưa có hoặc còn lỏng lẻo, liên kết và phân công nhiệm vụ giữa các địa phương trong vùng chưa rõ ràng, chưa phát huy được lợi thế, tiềm năng; nguồn nhân lực chưa đáp ứng được yêu cầu trong tình hình phát triển mới; huy động nguồn lực để hoàn thiện kết cấu hạ tầng còn hạn chế nhất là hạ tầng giao thông... Bên cạnh đó, trước các tác động của đại dịch Covid-19, các chỉ tiêu về phát triển kinh tế đến hết quý II của các vùng KTTĐ đều thấp hơn so cùng kỳ.
Trong cuộc họp của Thủ tướng Chính phủ gần đây về các vùng KTTĐ, đại diện các địa phương thuộc bốn vùng đều kiến nghị vấn đề đầu tư các dự án mang tính kết nối trong vùng, tạo hiệu ứng lan tỏa như các dự án giao thông, các chuỗi liên kết phát triển du lịch, logistics, phát triển các ngành hàng có hàm lượng công nghệ cao, giá trị gia tăng lớn, các dự án phòng, chống hạn hán, xâm nhập mặn, thích ứng biến đổi khí hậu. Có ý kiến cho rằng, về lâu dài cần có luật về phát triển vùng KTTĐ, có như vậy mới tháo gỡ khó khăn một cách căn cơ hơn, làm rõ vai trò của hội đồng vùng, cơ chế huy động, phân bổ nguồn lực… Nhân cuộc họp này, Thủ tướng Chính phủ đã đề ra các giải pháp quan trọng, trong đó đặc biệt nhấn mạnh các địa phương trong vùng KTTĐ khẩn trương xây dựng, hoàn thiện quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh nằm trong quy hoạch tổng thể quốc gia. Đây là yêu cầu cần triển khai sớm, cần làm kỹ, rà soát đầy đủ trên các lĩnh vực để khắc phục những vướng mắc hiện nay, không để tình trạng “trùng dẫm” hay “mạnh ai nấy làm”. Mới đây, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 128/NQ-CP về các nhiệm vụ, giải pháp đẩy mạnh phát triển các vùng KTTĐ. Theo đó, Chính phủ yêu cầu các địa phương trong vùng KTTĐ nỗ lực, quyết tâm cao nhất vượt qua khó khăn, phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế so sánh, đổi mới, sáng tạo để tạo động lực phát triển chung của vùng và vì sự phát triển chung của đất nước.
Nghị quyết 128 được ban hành kịp thời khi Chính phủ nỗ lực huy động tối đa các nguồn lực để phát triển trong bối cảnh đại dịch Covid-19 vẫn đang hoành hành trên thế giới, tác động tiêu cực kinh tế trong nước. Chính vì vậy, để tận dụng mọi tiềm năng, lợi thế để phát triển mạnh mẽ và bền vững, các vùng KTTĐ cần đổi mới tư duy, sáng tạo, khơi dậy khát vọng vươn lên mạnh mẽ của toàn vùng và từng địa phương, phát huy tinh thần tự lực, tự cường và xác định các yếu tố bứt phá để phấn đấu vươn lên, phát triển nhanh, bền vững. Khẩn trương hoàn thiện thể chế, cơ chế chính sách về điều phối liên kết vùng để thúc đẩy liên kết vùng KTTĐ bảo đảm chủ động, hiệu quả; xây dựng quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch cấp vùng giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 bảo đảm có tầm nhìn dài hạn, phát huy tiềm năng, lợi thế sẵn có, tính liên kết đặc thù của từng vùng. Xây dựng quy hoạch cấp tỉnh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 theo phương pháp tích hợp nhiều quy hoạch, thể hiện được vai trò đầu tàu của vùng KTTĐ với cách làm đổi mới sáng tạo, không tư duy dàn trải, cát cứ, chỉ nghĩ lợi ích một địa phương mà bỏ qua các yếu tố vùng, yếu tố quốc gia...
