Hình mẫu Liverpool
Câu lạc bộ (CLB) Liverpool vừa trở lại đỉnh cao Giải Ngoại hạng Anh sau 30 năm chờ đợi. Ðội bóng của Huấn luyện viên (HLV) Jurgen Klopp vô địch mùa 2019 - 2020 thuyết phục trước sự bám đuổi gắt gao của những đối thủ mạnh như Manchester City hay Chelsea. Bứt tốc ngay từ vạch xuất phát, Liverpool liên tục bỏ xa phần còn lại, rồi đăng quang với 99 điểm, kém duy nhất một điểm so kỷ lục của Manchester City ở hai mùa giải trước đó.
Thành quả của Liverpool không "từ trên trời rơi xuống", khi HLV Klopp đến sân Anfield vào năm 2015, Liverpool vẫn nằm ngoài nhóm sáu đội dẫn đầu Giải Ngoại hạng Anh. Ðội chủ sân Anfield được đánh giá như hình mẫu tiêu biểu cho chiến lược xây dựng và phát triển, ứng dụng hiệu quả khoa học thể thao vào công tác huấn luyện và thi đấu. Trong những yếu tố dẫn tới thành công, nhóm nghiên cứu số liệu được quan tâm đầu tư đặc biệt, dẫn đầu bởi ông Ian Graham - Tiến sĩ vật lý lý thuyết tại Trường đại học Cambridge. Bên cạnh ông còn có Tim Waskett, nhà vật lý thiên văn và Will Spearman, người có bằng tiến sĩ triết học.
Mọi vấn đề của đội bóng đều được "số hóa" - tức trình bày dưới dạng số liệu. Ðơn cử như khả năng phòng ngự bóng bổng, điểm yếu - mạnh, tần suất di chuyển hay thể lực của từng cầu thủ đều được phân tích bằng những con số cụ thể gửi đến Ban huấn luyện. Từ đó, HLV Klopp cùng các cộng sự sẽ nghiên cứu, tìm kiếm phương án giải quyết.
Nhờ ứng dụng khoa học thể thao vào nghiên cứu thi đấu, Liverpool liên tục bứt phá, đạt nhiều thành tích. Mùa giải 2015 - 2016, Liverpool lọt vào hai trận chung kết Cúp Liên đoàn Anh và Europa League. Một năm sau, họ giành vé dự Giải Vô địch các CLB châu Âu (Champions League). Mùa kế tiếp, họ đã lọt vào trận chung kết giải đấu lớn nhất châu Âu. Liverpool lên ngôi ở Champions League 2018 - 2019, rồi đoạt danh hiệu vô địch Ngoại hạng Anh 2019 - 2020, sau 30 năm chờ đợi.
Những biểu đồ nghiên cứu biến Liverpool từ đội "công làm thủ phá" trở thành một trong những phiên bản toàn diện nhất lịch sử Giải Ngoại hạng Anh. Nhờ số liệu phân tích, Liverpool trở thành đội tiến công bóng bổng hay nhất nước Anh, có khả năng chơi pressing (tạo áp lực) linh hoạt, phân bố thể lực hợp lý cho cuộc đua đường dài.
Cũng nhờ những báo cáo, phân tích chính xác về con người, Liverpool không còn chuyển nhượng "hớ", mà luôn mua được những cầu thủ giỏi như Virgil van Dijk, Alisson Becker, Fabinho, Mohamed Salah hay Sadio Mane. Những cỗ máy góp phần tạo nên chiến thắng, giúp hồi sinh một trong những thế lực lớn nhất bóng đá châu Âu một thời.
Không thể từ chối
Liverpool không phải đội bóng duy nhất ứng dụng khoa học vào bóng đá. Những CLB lớn trên thế giới như Real Madrid, Barcelona, Manchester United, Manchester City hay Chelsea đều có đội ngũ phân tích số liệu hùng hậu. Nhiều đội bóng châu Âu hợp tác với các hãng thống kê số liệu hàng đầu như Instat, Opta... để lấy thông tin, sau đó vạch ra sách lược phát triển phù hợp.
Qua rồi cái thời bóng đá chỉ là câu chuyện của cơ bắp hay kinh nghiệm, khoa học nâng thể thao lên tầm cao mới, biến bóng đá trở thành cuộc chơi của sự chính xác và chuẩn mực. Thành công của bóng đá Việt Nam trong hai năm qua gắn bó mật thiết với khoa học, khi HLV Park Hang Seo cùng các cộng sự chứng minh sự ưu việt của khoa học phân tích đối thủ để "bài binh bố trận", hay ứng dụng một loạt thiết bị công nghệ trong tập luyện.
Ở Việt Nam, các CLB cũng đang chuyển mình. Thành công của CLB Hồng Lĩnh Hà Tĩnh là một thí dụ tiêu biểu. Theo chia sẻ của HLV Phạm Minh Ðức, Hồng Lĩnh Hà Tĩnh ít khi họp chuyên môn. Thay vào đó, ban huấn luyện sử dụng phần mềm phân tích dữ liệu Instat, rồi gửi hình ảnh trực quan đến mỗi cầu thủ. Sau trận đấu, các cầu thủ sẽ nhận băng hình và số liệu phân tích để hiểu rằng mình thiếu sót ở đâu, phải chỉnh sửa những gì. HLV Minh Ðức khẳng định cách làm này giúp cầu thủ hứng thú hơn, đồng thời tâm phục khẩu phục, thay vì chỉ nghe HLV nói suông.
Hiện tại, sáu CLB ở V-League đang sử dụng Instat, trong đó có nhiều đội mạnh như TP Hồ Chí Minh, Than Quảng Ninh, Hà Nội. Ở Giải hạng nhất quốc gia, đội bóng Phố Hiến còn có đội ngũ chuyên nghiên cứu, phân tích đối thủ.
Ứng dụng khoa học vào bóng đá nói riêng và thể thao nói chung ở Việt Nam còn nhiều hạn chế, với nguyên nhân cơ bản là khó khăn về nguồn lực tài chính. Dẫu vậy, việc nhận thức được tầm quan trọng của khoa học trong quá trình phát triển đã là bước tiến lớn.
Hồng Nam
