Vấn đề mấu chốt

Tình hình chiến sự tại dải Ga-da của Pa-le-xtin leo thang nghiêm trọng trong những ngày qua, khi Phong trào Ha-mát, lực lượng kiểm soát dải Ga-da cùng một số nhóm vũ trang đã phóng hơn 1.700 quả rốc-két nhằm vào các vùng lãnh thổ I-xra-en. Đáp lại, quân đội I-xra-en đã tiến hành các vụ không kích 750 mục tiêu khác nhau trên vùng lãnh thổ của Pa-le-xtin. Xung đột khiến hơn 100 người Pa-le-xtin chết và hàng trăm người bị thương. Trong số các nạn nhân có nhiều trẻ em và phụ nữ. Bạo lực tại dải Ga-da lần này được cho là nghiêm trọng nhất kể từ năm 2014. Căng thẳng leo thang đe dọa làm bùng nổ một cuộc chiến tranh toàn diện, trong bối cảnh quân đội I-xra-en chuẩn bị lực lượng sẵn sàng đáp trả các vụ phóng rốc-két từ các tay súng ở dải Ga-da.
 
 Vòng xoáy bạo lực ở Ga-da được châm ngòi từ các vụ đụng độ giữa lực lượng I-xra-en và người Pa-le-xtin ở Giê-ru-xa-lem trong những tuần gần đây. Việc lực lượng I-xra-en có các hành động trấn áp mạnh tay đối với những người Pa-le-xtin phản đối việc họ bị cưỡng chế rời khỏi khu vực Sếch Gia-ra để dọn chỗ cho các dự án xây dựng khu định cư Do thái đã làm gia tăng sự giận dữ và thù hận của người Pa-le-xtin. Đụng độ cũng gia tăng giữa cảnh sát I-xra-en và người Pa-le-xtin ở gần khu đền thờ An Ác-xa, nơi hàng chục nghìn tín đồ Hồi giáo hành hương tới nhân mùa lễ Ra-ma-đan. Việc người Pa-le-xtin bị đàn áp, phong tỏa trên các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng luôn là “đốm lửa” âm ỉ có thể bùng phát thành xung đột bất cứ lúc nào. Các chính sách mở rộng khu định cư Do thái của I-xra-en tiếp tục là vấn đề gây mâu thuẫn sâu sắc với người Pa-le-xtin.
 
 Giao tranh dữ dội ở Trung Đông đã khiến cộng đồng quốc tế hết sức lo ngại về nguy cơ lan rộng đe dọa an ninh khu vực. Hội đồng Bảo an (HĐBA) Liên hợp quốc (LHQ) lên kế hoạch sẽ nhóm họp công khai vào ngày 16-5 để tiếp tục thảo luận về căng thẳng leo thang giữa I-xra-en - Pa-le-xtin sau khi tại hai cuộc họp khẩn trước đó đã không thể ra được tuyên bố chung do Mỹ phản đối. Trung Quốc, nước giữ vai trò Chủ tịch HĐBA trong tháng 5 khẳng định, HĐBA LHQ cần gửi đi một thông điệp mạnh mẽ nhằm kêu gọi các bên giảm leo thang căng thẳng. Các nước A-rập trong khu vực phản đối mạnh mẽ hành động bạo lực của I-xra-en chống người Pa-le-xtin và khẳng định quan điểm trước sau như một ủng hộ và luôn sát cánh với người Pa-le-xtin trong cuộc đấu tranh giành những quyền cơ bản và tiến tới thành lập một Nhà nước Pa-le-xtin độc lập. LHQ, Liên hiệp châu Âu (EU) và các nước Nga, Ai Cập, vốn đóng vai trò trung gian quan trọng cho cuộc xung đột, đều lên tiếng kêu gọi tái khởi động cuộc đàm phán trực tiếp I-xra-en - Pa-le-xtin, trong đó có cả thông qua cơ chế của “bộ tứ” Trung Đông (gồm Nga, LHQ, EU và Mỹ). Riêng đối với Mỹ, dù kêu gọi cả hai bên kiềm chế, song các nhà lãnh đạo Mỹ vẫn lên tiếng ủng hộ quyền tự vệ của đồng minh I-xra-en.
 
 Cuộc xung đột kéo dài nhiều thập kỷ qua giữa I-xra-en và Pa-le-xtin bắt nguồn từ mâu thuẫn sắc tộc, tôn giáo sâu sắc, những bất đồng gay gắt trong vấn đề đất đai, cuốn hai bên vào cuộc đối đầu căng thẳng. Người dân cả hai phía đã phải sống trong nơm nớp nỗi lo an ninh bị đe dọa và nhiều người trên các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng của Pa-le-xtin phải sống cơ cực, khó khăn. Mặc dù cộng đồng quốc tế đã xúc tiến nhiều nỗ lực nhằm thúc đẩy một giải pháp toàn diện và bền vững, song tiến trình hòa bình Trung Đông nhiều năm qua vẫn rơi vào bế tắc. Các vấn đề mấu chốt vốn khởi nguồn cho các vụ đụng độ giữa hai bên chưa thể giải quyết. Và, chừng nào I-xra-en và Pa-le-xtin chưa nối lại đối thoại thì bất cứ mâu thuẫn nào cũng có thể kích hoạt “thùng thuốc súng” ở Trung Đông.