Thời khắc quyết định của Brexit

Tiến trình đàm phán Brexit đã bước vào thời khắc quyết định khi Liên hiệp châu Âu (EU) tổ chức Hội nghị cấp cao hôm nay (17-10). Ðây là hội nghị cấp cao cuối cùng trước khi nước Anh rời khỏi "ngôi nhà chung" châu Âu theo kế hoạch vào ngày 31-10 tới. Tuy nhiên, đến thời điểm này, Brexit sẽ diễn ra theo "kịch bản" nào vẫn là câu hỏi còn bỏ ngỏ.

Anh và EU đang "chạy đua với thời gian" để thông qua một "thỏa thuận chia tay" trước hạn chót Anh phải rời khối này. Những ngày đầu tuần vừa qua, các nhà đàm phán Anh và EU đã nỗ lực để đạt được dự thảo thỏa thuận Brexit. Phát ngôn từ hai phía đều bày tỏ sự lạc quan thận trọng về khả năng một thỏa thuận Brexit có thể đạt được trong tuần này. Người phát ngôn của Thủ tướng Anh cho biết, nếu một thỏa thuận về việc Anh rời EU được bảo đảm, Thủ tướng B.Johnson hy vọng Quốc hội sẽ làm việc khẩn trương để thông qua một dự luật cần thiết để Anh ra đi đúng ngày 31-10. Nội bộ Anh dường như đã giảm bớt bất đồng về Brexit khi Chủ tịch Hạ viện Anh J.Mogg cho biết, hiện đã có đủ sự ủng hộ của các nghị sĩ Anh để thông qua một thỏa thuận Anh rời EU.

Trong khi đó, phía EU cũng có những nhận định khả quan về triển vọng đạt được thỏa thuận Brexit với "xứ sở sương mù". Trưởng đoàn đàm phán của EU về Brexit hy vọng một thỏa thuận với London có thể đạt được trong tuần này. Tuy nhiên, ông cảnh báo vẫn cần thêm các cuộc đàm phán khó khăn nữa. Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Ireland S.Conveney cũng có nhận định tương tự, trong khi cố vấn của Tổng thống Pháp trong phát biểu với báo giới đã nhấn mạnh có khả năng đạt được thỏa thuận để tránh tình trạng hỗn loạn.

Tuy nhiên, giới phân tích hiện không lạc quan về khả năng Anh đạt được một "thỏa thuận chia tay" EU. Ðiểm bế tắc chính của tiến trình Brexit hiện nay là giải quyết vấn đề về hải quan và an ninh tại biên giới giữa quốc gia thành viên của EU là Ireland và vùng Bắc Ireland của Anh. Anh đề xuất rằng, Bắc Ireland sẽ vẫn ở lại khu vực hải quan của Anh, nhưng thuế của EU được áp với tất cả các hàng hóa từ lục địa của Anh tới đảo này. Trong khi đó, EU cho rằng, để đạt được thỏa thuận cần cân nhắc trở lại giải pháp là giữ Bắc Ireland trong Liên minh hải quan của khối mà Anh đã bác bỏ trước đó. Các vòng đàm phán trước đây giữa Anh và EU đã không thể đạt được đồng thuận về vấn đề nêu trên và hai bên cũng không dễ thỏa hiệp về vấn đề này trong thời gian đàm phán ít ỏi trước thềm Hội nghị cấp cao EU.

Trong khi các chính khách EU và Anh lạc quan một cách thận trọng về thỏa thuận Brexit nêu trên, báo chí EU dẫn lời một số nhà ngoại giao châu Âu cho biết "chưa có dấu hiệu đạt đột phá trong đàm phán EU - Anh". Các nhà đàm phán EU mong muốn Thủ tướng Anh B.Johnson cam kết duy trì một sân chơi bình đẳng trong các quy tắc thương mại hậu Brexit, nhằm tạo điều kiện thuận lợi để xây dựng một thỏa thuận thương mại tự do trong tương lai. Thủ tướng Phần Lan Antti Rinne cho biết, EU cần thêm thời gian để đạt thỏa thuận với Anh về các điều khoản "chia tay". Thủ tướng Phần Lan khẳng định EU và Anh có thể tiếp tục đàm phán sau Hội nghị cấp cao EU.

Về phía Anh, dường như London cũng không quá kỳ vọng vào một "kịch bản Brexit có thỏa thuận" và đã chuẩn bị tâm thế cho khả năng xảy ra "Brexit cứng". Văn phòng Thủ tướng Anh vừa cho biết, ông Johnson đã thông báo với nội các sẵn sàng đối mặt một kết cục "lơ lửng". Thủ tướng Anh tuyên bố có thể nhìn thấy con đường dẫn tới thỏa thuận, song còn nhiều việc cần làm để đạt được điều đó và nước Anh cần chuẩn bị sẵn sàng rời khỏi EU vào ngày 31-10. Nếu không đạt được thỏa thuận Brexit sau khi Hội nghị cấp cao EU kết thúc, ông sẽ phải tuân thủ một luật mới được Quốc hội Anh thông qua hồi tháng 9, trong đó yêu cầu chính phủ xin trì hoãn Brexit thêm ba tháng, đến ngày 31-1-2020.

Tình thế nêu trên cho thấy, dù Brexit đã bước vào "thời khắc quyết định", nhưng tương lai của tiến trình Anh rời EU vẫn chưa ngã ngũ và điều đó tiếp tục gây bất an cho giới đầu tư cũng như cộng đồng quốc tế. Bởi vì, một khi "kịch bản Brexit cứng" xảy ra, nó sẽ khiến nước Anh chịu thiệt hại rất lớn, đẩy kinh tế khu vực cũng như thế giới vào những tác động tiêu cực không nhỏ.