Tạo đà mở cánh cửa hòa bình

Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (LHQ) vừa tiến hành phiên họp trực tuyến về tình hình Syria, với hy vọng tận dụng lợi thế của tình hình ổn định trong giai đoạn hiện nay nhằm tạo đà cho tiến trình chính trị tại quốc gia Trung Ðông. Cộng đồng quốc tế kêu gọi ngừng bắn và các bên liên quan, trong đó có Nga và Mỹ, thúc đẩy đối thoại nhằm mở cánh cửa hòa bình cho Syria.

Đặc phái viên của Tổng Thư ký LHQ về Syria G.Pedersen nhận định rằng, tình hình tại tây-bắc Syria, khu vực vốn là "điểm nóng" giao tranh, gần đây tương đối yên ổn sau thỏa thuận ngừng bắn giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ. Tổng thống Nga V.Putin và người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ T.Erdogan đã nhất trí về một văn kiện chung, theo đó chấm dứt mọi hoạt động giao tranh, tạo ra một hành lang an toàn trải dài 6 km về phía bắc và phía nam của đường cao tốc M4, đồng thời tiến hành tuần tra chung dọc theo tuyến đường trọng yếu nằm cách biên giới phía nam Thổ Nhĩ Kỳ khoảng 30 km, đi qua các thành phố Aleppo và Latakia, tỉnh Idlib của Syria. Tuy nhiên, vẫn có một số vụ va chạm nhỏ lẻ xảy ra, đáng chú ý nhất là cuộc tiến công gần đây của nhóm cực đoan làm chết một số binh sĩ Syria. Trong khi đó, tổ chức tự xưng Nhà nước Hồi giáo (IS) có dấu hiệu tăng cường hoạt động tại miền đông Syria.

Một trong những nỗ lực quốc tế đang được thúc đẩy có thể làm thay đổi hiện trạng tại Syria, tiến tới một giải pháp hòa bình là sự "bắt tay" giữa Nga và Mỹ trong vấn đề này. Ðặc phái viên G.Pedersen hy vọng, Mỹ và Nga sẽ gạt bỏ bất đồng để đi đến một sự đồng thuận trong tìm kiếm giải pháp cho cuộc khủng hoảng Syria. Ðặc phái viên của Mỹ tại Syria J.Jeffrey trước đó cũng đã bày tỏ lạc quan trong việc khôi phục hợp tác với Nga để tìm ra cách thức giải quyết vấn đề Syria, trong bối cảnh hai bên còn nhiều khác biệt về cách tiếp cận vấn đề. Nga luôn khẳng định ủng hộ chế độ của Tổng thống Syria B.Assad và tương lai của quốc gia này do chính người dân Syria quyết định. Trong khi đó, Mỹ luôn ủng hộ phe đối lập ở Syria, hậu thuẫn mạnh mẽ cho lực lượng người Cuốc.

Gần đây, liên tục xảy ra va chạm giữa lực lượng Nga và Mỹ ở Syria. Lực lượng Nga đã chặn đội tuần tra của Mỹ tiến vào một thành phố chiến lược tại tỉnh Hasakah ở đông-bắc Syria, sau khi đoàn xe của Nga bị lính Mỹ chặn ở thị trấn Cataniya thuộc tỉnh này. Moscow đã thành lập nhóm tác chiến thường trực trên Ðịa Trung Hải để thực hiện sứ mệnh ngăn chặn các mối đe dọa đối với an ninh nước Nga. Trong khi đó, một máy bay do thám của Mỹ mới đây được cho là thực hiện chuyến trinh sát gần bờ biển Syria, nơi đặt căn cứ quân sự Hmeimin của Nga ở Latakia. Những động thái này cho thấy rất khó kỳ vọng ở một "cái bắt tay" thật sự giữa Nga và Mỹ khi giữa hai bên tiếp tục tồn tại xung đột lợi ích.

Bất ổn và giao tranh tại Syria đã bước sang năm thứ 10, tạo nên một trong những cuộc khủng hoảng nhân đạo nghiêm trọng nhất lịch sử. Cao ủy LHQ về nhân quyền M.Ba-chê-lê đã cáo buộc IS và các phe phái khác tại Syria lợi dụng đại dịch Covid-19 để tăng cường các hoạt động bạo lực nhằm vào dân thường, đồng thời miêu tả tình hình này như "một quả bom hẹn giờ". Cơ quan LHQ ngày nào cũng nhận được nhiều báo cáo về các vụ đánh bom và sát hại dân thường, trong đó có các vụ tiến công xảy ra tại khu vực có mật độ dân số cao. Bạo lực gia tăng trong tháng 4 vừa qua khi thống kê cho thấy, ít nhất 35 trường hợp dân thường chết trong các vụ nổ. Kể từ tháng 3, xảy ra 33 vụ tiến công bằng các thiết bị nổ tự tạo tại Syria, trong đó có 26 vụ xảy ra tại khu vực dân cư và bảy vụ tại các khu chợ.

LHQ kêu gọi các bên duy trì an ninh ổn định để tạo điều kiện cho tiến trình chính trị ở Syria trên cơ sở Nghị quyết 2254 của Hội đồng Bảo an. Các nước bày tỏ ủng hộ giải pháp chính trị, trong đó các bên liên quan tiếp tục duy trì trao đổi ý kiến và hợp tác để sẵn sàng trở lại bàn đàm phán trong khuôn khổ Ủy ban Hiến pháp Syria. Mặc dù còn xảy ra các vụ bạo lực, song tình hình chiến trường quốc gia Trung Ðông hiện nay đã "hạ nhiệt", tạo điều kiện để thúc đẩy các giải pháp hòa bình. Ðiều quan trọng là các nhân tố vốn đóng vai trò quan trọng trong tiến trình chính trị của Syria có thật sự muốn tận dụng điều kiện thuận lợi hiện nay để thúc đẩy đối thoại hay vẫn bị các toan tính lợi ích chi phối.