Giữ cho con tàu hòa bình đi đúng hướng

Với chủ đề “Tình hình Trung Đông, bao gồm vấn đề Palestine”, phiên họp mở của Hội đồng Bảo an (HĐBA) Liên hợp quốc (LHQ) là cơ hội để thảo luận diễn biến mới sau khi Mỹ công bố kế hoạch hòa bình Trung Đông gây tranh cãi. Nhiều quốc gia khẳng định ủng hộ cuộc đấu tranh chính nghĩa của người Palestine, thúc đẩy đàm phán để đạt được giải pháp hai nhà nước, giữ cho “con tàu hòa bình Trung Đông” không chệch hướng.

Ngoài các thành viên HĐBA, cuộc họp nhằm tìm kiếm hòa bình cho Trung Đông lần này có sự góp mặt của đại diện các quốc gia, các cơ quan và các bên liên quan; và là cơ hội để các bên trao đổi thẳng thắn về những diễn biến “nóng” mới nhất liên quan cuộc xung đột giữa Palestine và Israel, sau khi Tổng thống Mỹ D.Trump công bố “Kế hoạch hòa bình Trung Đông” mà Mỹ tung hô là “thỏa thuận thế kỷ”. Tổng Thư ký LHQ đã bày tỏ quan ngại về tình hình căng thẳng ở Trung Đông và khẳng định, một giải pháp chính trị cho xung đột Israel - Palestine có ý nghĩa then chốt cho hòa bình lâu dài ở khu vực. Người đứng đầu tổ chức đa phương lớn nhất hành tinh nhắc lại, quan điểm của LHQ trong vấn đề này đã được xác định bằng các nghị quyết mà HĐBA và Đại hội đồng LHQ đã thông qua. LHQ cam kết tiếp tục hỗ trợ Palestine và Israel giải quyết xung đột trên cơ sở các nghị quyết của LHQ, luật pháp quốc tế, các thỏa thuận song phương. Theo đó, một nền hòa bình lâu dài và công bằng chỉ có thể trở thành hiện thực khi thực hiện “giải pháp hai nhà nước”, trong đó Israel và Palestine cùng chung sống hòa bình với đường biên giới được công nhận, trên cơ sở các đường phân tách trước cuộc chiến tranh Trung Đông năm 1967.

Trước các nhà lãnh đạo LHQ, các thành viên HĐBA, Tổng thống Palestine M.Abbas đã có bài phát biểu, trong đó bác bỏ “thỏa thuận thế kỷ” của Mỹ. Nhà lãnh đạo Palestine khẳng định, chẳng những bản kế hoạch này không mang lại hòa bình cho khu vực, mà đây còn là bước đi đơn phương, vi phạm luật pháp quốc tế, xâm phạm chủ quyền và quyền tự quyết của người Palestine. Ông M.Abbas kêu gọi HĐBA và “bộ tứ” gồm Mỹ, Nga, Liên hiệp châu Âu (EU) và LHQ sớm tổ chức một hội nghị quốc tế về hòa bình Trung Đông; thúc đẩy thực hiện các nghị quyết HĐBA và Sáng kiến hòa bình A-rập. Nguyện vọng về việc thành lập một Nhà nước Palestine độc lập với thủ đô Đông Jerusalem được các thành viên HĐBA ủng hộ. Bốn nước ủy viên HĐBA là Bỉ, Estonia, Pháp và Đức cùng Ba Lan, quốc gia vừa hết nhiệm kỳ tại cơ quan này, thậm chí khẳng định, kế hoạch hòa bình Trung Đông mà Mỹ vừa công bố đã chệch khỏi những giới hạn đã được cộng đồng quốc tế nhất trí. Tuyên bố chung của năm quốc gia này nêu rõ, lập trường lâu nay của EU là duy trì cam kết đối với “giải pháp hai nhà nước”, ủng hộ nối lại đàm phán trực tiếp giữa Israel và Palestine nhằm giải quyết mọi vấn đề về quy chế cuối cùng, như đường biên giới, quy chế Jerusalem, an ninh và tị nạn, với mục tiêu xây dựng một nền hòa bình công bằng và bền vững. Trên thực tế, đây là những vấn đề “gai góc” nhất khiến các cuộc hòa đàm lâm vào bế tắc.

Lời khẳng định cam kết “trước sau như một” của cộng đồng quốc tế đối với tiến trình hòa bình Trung Đông cho thấy nhiều khác biệt trong những ý kiến mà Tổng thống Mỹ D.Trump đưa ra mới đây cho tiến trình này. Người Palestine tiếp tục các cuộc tuần hành nhằm phản đối mạnh mẽ kế hoạch mới của Mỹ, cho đây là nguyên nhân làm gia tăng các vụ bạo lực đẫm máu ở các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng của Palestine. Tại cuộc họp HĐBA lần này, nhiều nước cũng bày tỏ quan ngại về các động thái từ Israel nhằm sáp nhập các vùng lãnh thổ chiếm đóng của Palestine, cũng như tiếp tục xây dựng các khu định cư Do thái; nhấn mạnh rằng, những hành động như vậy sẽ đóng lại cánh cửa đối thoại, cũng như tác động xấu đến toàn bộ khu vực.

Cộng đồng quốc tế cùng chia sẻ quan điểm rằng, không còn con đường nào khác cho hòa bình Trung Đông ngoài việc giải quyết các bất đồng thông qua đối thoại. Tình hình bế tắc trong tiến trình hòa bình hiện nay được cho là không thể kéo dài thêm nữa và các bên liên quan cần kiềm chế, tránh các hành động có thể làm gia tăng căng thẳng. Chỉ có như vậy mới hy vọng “con tàu hòa bình Trung Đông” tiếp tục lăn bánh.