Bước tiến

Sau những nỗ lực hòa giải chật vật, Liên hợp quốc (LHQ) thông báo các bên xung đột tại Yemen vừa nhất trí thực thi các biện pháp mới nhằm tuân thủ lệnh ngừng bắn và rút quân khỏi “điểm nóng xung đột” là thành phố Hodeidah bên bờ Biển Đỏ. Đây là bước tiến trên chặng đường dài gian nan nhằm mở cánh cửa đàm phán.

Trong bối cảnh căng thẳng ở vùng Vịnh ngày càng tăng với hàng loạt cuộc khủng hoảng, vấn đề Yemen cần sớm được tháo gỡ nhằm giảm “sức nóng” cho khu vực. LHQ thời gian qua đã ráo riết xúc tiến các nỗ lực “ngoại giao con thoi” nhằm hối thúc các bên xung đột ở Yemen ngừng bắn, tiến hành đối thoại. Tuần trước, với nỗ lực trung gian của LHQ, đại diện Chính phủ Yemen và phiến quân Houthi đã gặp nhau để thảo luận việc triển khai kế hoạch rút quân khỏi cảng chiến lược Hodeidah, vốn đạt được tại cuộc họp ở Stockholm (Thụy Điển) hồi tháng 12 năm ngoái. Kết quả là, hai bên nhất trí triển khai sớm nhất có thể cơ chế, biện pháp mới nhằm củng cố lệnh ngừng bắn và giảm căng thẳng, với sự hỗ trợ của Phái đoàn LHQ hỗ trợ Thỏa thuận Hodeidah (UNMHA).

Trong hơn nửa năm kể từ khi hai phe xung đột ở Yemen đạt được thỏa thuận ngừng bắn, xung đột vẫn tiếp diễn ở thành phố Hodeidah. Đây là cảng huyết mạch cung cấp hàng viện trợ cho hàng triệu người dân Yemen đang bên bờ vực của nạn đói. Xung đột đe dọa gây ra thảm họa nhân đạo trầm trọng khi thành phố cảng chiến lược này bị phong tỏa khiến các cơ quan cứu trợ LHQ không thể tiếp cận để thực thi các sứ mệnh viện trợ nhân đạo. Tiến trình rút quân ở thành phố này bị đình trệ khiến Hội đồng Bảo an LHQ đã phải thông qua nghị quyết triển khai 75 quan sát viên để giám sát thỏa thuận ngừng bắn ở Hodeidah. Mới đây nhất, với việc thông qua Nghị quyết 2481, Hội đồng Bảo an LHQ kéo dài hoạt động của UNMHA tại đây thêm sáu tháng. Cơ quan này cũng hối thúc Tổng Thư ký LHQ A.Guterres nhanh chóng triển khai đầy đủ lực lượng quan sát viên tham gia UNMHA, bởi hiện mới chỉ có 20 quan sát viên tại thực địa.

Mặc dù LHQ đã nỗ lực duy trì ngừng bắn ở Hodeidah, song thực tế, thỏa thuận ngừng bắn luôn bị đe dọa. Việc ngăn chặn xung đột ở Hodeidah chỉ là giải pháp tình thế khi hàng triệu người Yemen đang đứng bên bờ vực của nạn đói. Cuộc chiến đã đẩy nước này rơi vào cuộc khủng hoảng nhân đạo trầm trọng nhất thế giới với 24,1 triệu người (hơn hai phần ba dân số) đang cần viện trợ khẩn cấp. Quân đội chính phủ Yemen và phiến quân Houthi vẫn tiếp tục các vụ tiến công trả đũa lẫn nhau. Xung đột tiếp diễn khi liên quân do A-rập Xê-út đứng đầu vẫn thực hiện các vụ không kích đáp trả các vụ Houthi bắn tên lửa nhằm phá hủy các mục tiêu ở sâu bên trong lãnh thổ nước láng giềng A-rập Xê-út. Liên quân A-rập mới đây thực hiện một loạt vụ không kích nhằm vào một số vị trí của lực lượng Houthi ở thủ đô Sanaa của Yemen, sau vụ máy bay không người lái có gắn bom do Houthi điều khiển hướng tới thành phố Khamis Mushait, phía tây-nam A-rập Xê-út. Những máy bay không người lái của Houthi còn không kích vào sân bay dân sự Jizan tại miền nam A-rập Xê-út; không kích vào hệ thống tên lửa phòng không Patriot của liên quân và các cơ sở trọng yếu của A-rập Xê-út. Nghị sĩ các nước A-rập mới đây hối thúc LHQ đưa Houthi vào danh sách khủng bố.

Đưa được các bên xung đột tới bàn đàm phán nhằm duy trì một lệnh ngừng bắn được xem là thành công bước đầu trong nỗ lực trung gian của LHQ. Song, để có được bước tiến thật sự trong tiến trình hòa bình ở quốc gia trên bán đảo A-rập này vẫn là một thách thức lớn.