Tư tưởng của ông và C.Mác tiếp tục là ánh sáng soi đường cho giai cấp công nhân và nhân dân lao động phấn đấu vì một xã hội dân chủ, công bằng, văn minh, vì một thế giới hòa bình, mọi người cùng có cơ hội phát triển. Xin được giới thiệu cùng bạn đọc.
Kỳ 2:
Ðề cập việc F.Engels (Ph.Ăng-ghen) đã có cuộc sống độc lập, L.Bluma (L.Bờ-lu-ma) nói: "Cuối cùng ông ấy cũng có thể là chính mình". Bối cảnh lịch sử của cuộc cách mạng công nghiệp là khuôn khổ cho triển lãm. Những bức ảnh lớn đen trắng ghi lại sự khác biệt xã hội. Người phụ trách cho biết "mặt tối, bẩn thỉu của công nghiệp hóa" cũng cần được chỉ ra. Các cuốn sách dày cộp như Tư bản luận được trưng bày nhằm đại diện cho công việc lý thuyết.
Có một vài đồ vật được trưng bày là của chính F.Engels, như chiếc áo choàng mặc khi làm lễ rửa tội, một chiếc vòng tay của mẹ ông với phần tóc của chín người con của bà được bện vào. F.Engels giữ liên lạc chặt chẽ với mẹ và ông rất thân với một người chị gái. Những lá thư viết với dòng chữ rõ ràng của ông lấp đầy rất nhiều trang giấy. F.Engels coi K.Marx (C.Mác) là thiên tài, ông cố tình để K.Marx là người đứng đầu. Là một nhà tổ chức hiệu quả và một người bạn giàu có, ông đã thúc đẩy công việc của người bạn. Khi K.Marx qua đời năm 1883, F.Engels bắt đầu sắp xếp các bản thảo và biên tập các tập tiếp theo của Tư bản luận. "Không có F.Engels thì khó có thể có K.Marx", ở Wuppertal (Vu-pờ-ta) mọi người nói như vậy. Ngày nay, những người chỉ trích chủ nghĩa tư bản vẫn dựa vào cả hai người…".
Ngày 22-9-2020, tờ Wuppertal Toàn cảnh (Wuppertaler Rundschau) đăng bài "200 gương mặt cho sinh nhật lần thứ 200 của F.Engels", bài cho biết 200 người đến từ Wuppertal sẽ hình thành nên một tác phẩm nghệ thuật được sáng tạo nhân sinh nhật lần thứ 200 của F.Engels - đó là ý tưởng từ dự án nghệ thuật Inside Out Engels (Trong ngoài Engels) của V.Manojlov (V.Man-gi-lốp). Sau khi cải tạo, ngôi nhà rộng rãi của gia đình F.Engels chính thức mở cửa trở lại. Một tấm vải căng trong khung lớn được gắn vào mặt tiền, tạo ra không gian cho bức tranh ghép ảnh đen trắng là chân dung 200 cư dân Wuppertal, những người chia sẻ suy nghĩ của họ về người con nổi tiếng nhất của Wuppertal với các thông điệp riêng. Phía trước của tấm băng-rôn khổ rộng 15x15 m là chân dung lớn, trong suốt của F.Engels thời trẻ. Ðúng lúc mở cửa, tác phẩm nghệ thuật được mở ra như một bức màn, để lộ tòa nhà mới được tân trang. Wuppertal kêu gọi cư dân trên 18 tuổi đều có thể đăng ký để 200 người có cơ hội tham gia.
Nhiều báo lớn ở Ðức cũng đã đề cập tới hoạt động được tổ chức nhân kỷ niệm 200 năm Ngày sinh F.Engels. Ðáng chú ý là ngày 24-6-2020, tờ Thế giới (Welt), một trong các nhật báo lớn nhất ở Ðức và châu Âu, đăng bài "Một sự thu hẹp nhỏ như vậy không xứng đáng với Engels", cho rằng "Sinh nhật lần thứ 200 của F.Engels đang đến gần. Các công việc đầu tiên chuẩn bị cho lễ hội đang diễn ra tại quê nhà Wuppertal của ông. Các cuộc triển lãm, những chuyến tham quan thành phố có trong chương trình nghị sự - nhưng điều đó tương xứng với nhà triết học hay không? Hai năm trước thành phố Trier (Tơ-ri-ơ) đã tổ chức lễ sinh nhật lần thứ 200 của K.Marx. Nhà triết học, nhà báo, đồng tác giả Tuyên ngôn của Ðảng Cộng sản đã sống tại quê hương trong 17 năm đầu tiên của cuộc đời trước khi chuyển đến Cologne (Cô-lô-nhơ), Paris (Pa-ri), Brussels (Bờ-rúc-xen) và London (Luân-đôn).
Mặc dù ngày nay vẫn có nhiều người vẫn đổ lỗi một cách sai trái cho triết học của K.Marx, nhưng thành phố Trier đã tổ chức một chương trình công phu của năm với các cuộc triển lãm lớn, giới thiệu mới ngôi nhà nơi K.Marx ra đời. Năm nay đến F.Engels, người đồng hành trí thức, người cùng K.Marx viết Tuyên ngôn của Ðảng Cộng sản, người hoàn thiện Tư bản luận, doanh nhân, người bạn và là người bảo trợ lớn cho K.Marx. Vì vậy, năm 2020 là năm của F.Engels. Và thành phố Wuppertal đã làm nên điều gì, nói tóm lại là quá ít. Chương trình lễ hội chủ yếu bao gồm những chuyến tham quan thành phố và triển lãm về F.Engels".
Theo Ðài truyền hình ARD - Kênh số 1 trong hệ thống truyền hình trung ương ở CHLB Ðức, thì ngày 20-11-2020 sẽ chiếu bộ phim tài liệu dài 55 phút "F.Engels - Người bị đánh giá thấp hơn". Bộ phim được sản xuất bởi đài truyền hình ARTE (viết tắt của French Association Relative à la Télévision Européenne - Hiệp hội truyền hình châu Âu và Pháp, một đài truyền hình công cộng ở châu Âu có trụ sở chính tại Pháp. Các chương trình được phát sóng bằng tiếng Pháp, tiếng Ðức). Ngày 1-1-2020, trang mạng Ðài phát thanh Ðức (Deutschlandfunk) đăng bài "Triển lãm ở Wuppertal - F.Engels với tư cách là một họa sĩ vẽ tranh biếm họa", trong đó có đoạn: "Năm nay sinh nhật lần thứ 200 của F.Engels sẽ được tổ chức.
Thành phố Wuppertal, quê hương của F.Engels, tôn vinh ông với hai cuộc triển lãm về các khía cạnh chưa được biết đến nhiều của ông: F.Engels không chỉ là nhà triết học, nhà báo, nhà cách mạng, ông còn là họa sĩ biếm họa. Sự hợp tác của ông với K.Marx là một bước đột phá, rất triệt để và mang tính cách mạng. Ngoài rất nhiều tác phẩm khác, hai ông có một tác phẩm nổi bật viết chung vào năm 1848 là Tuyên ngôn của Ðảng Cộng sản. Nhưng hoạt động của F.Engels còn có một khía cạnh khác mà phần lớn chưa được biết đến, đó là ông vẽ tranh biếm họa và là một người rất ham hiểu biết. Thư viện Trung tâm Wuppertal hiện đang dành hai cuộc triển lãm cho ông, một cuộc triển lãm về tiểu sử, một cuộc triển lãm với tranh biếm họa do chính F.Engels sáng tác (khai thác từ một cuốn sách do A.Poloczek (A.Pô-lô-giếch) biên tập với tựa đề "Những khuôn mặt của Engels").
Kỷ niệm 200 năm Ngày sinh F.Engels cũng là một cơ hội lớn để các nhà xuất bản đưa các ấn phẩm của Học thuyết Mác-xít đến với bạn đọc, thí dụ ngày 15-1-2020 Metropolis - nhà xuất bản lớn về kinh tế, xã hội và chính trị đã phát hành cuốn sách "Những công trình về mâu thuẫn - F. Engels nhân dịp sinh nhật lần thứ 200" dày 596 trang, giá 48 euro (ơ-rô). Phần giới thiệu cuốn sách viết: "Những biến đổi mà chủ nghĩa tư bản đã trải qua từ thời của F.Engels đến nay là rất lớn. Nhiều mâu thuẫn của thế kỷ 19, hôm nay đã chuyển sang cấp độ toàn cầu. Ðồng thời, rõ ràng là có những giới hạn đối với động lực của tư bản.
Chúng ta chỉ có một thế giới. Chính trong bối cảnh đó, bàn luận với F.Engels về tác phẩm, ảnh hưởng của ông trong thế kỷ 21 là một chủ đề hấp dẫn. Tương lai cần nguồn gốc, ký ức nhưng cũng cần bàn luận nghiêm khắc với những chân lý được cho là vĩnh cửu. Theo tinh thần này, những bài viết trong cuốn sách đề cập đến F.Engels và các công trình của ông, nội dung trái ngược với nhiều cách diễn giải, có những nét khá độc lập, mang phong cách riêng.
Phạm vi của các chủ đề, lĩnh vực là rất lớn: kinh tế, triết học, khoa học xã hội phân tích, phê phán tôn giáo, phép biện chứng của tự nhiên... Nhìn lại và với sự giúp đỡ của F.Engels, mục đích là để nhận ra những mối liên hệ cho hiện tại và tương lai, xác định các động lực thúc đẩy sự phát triển xã hội, đặt câu hỏi về các mối quan hệ quyền lực. Các tác giả tiếp nhận những xung động này và đưa một sự chuyển tiếp khéo léo cho các câu hỏi của thời đại chúng ta: toàn cầu hóa, phát triển bền vững, tiến bộ kỹ thuật, quan hệ giới, cách làm việc và sinh hoạt, tôn giáo, đạo đức,… đã gây tranh cãi sôi nổi, tạo nên các yếu tố tiền đề cho suy nghĩ trong các cuộc tranh luận hiện tại và tương lai. F.Engels cũng cần mâu thuẫn để tư duy của ông có lợi cho tương lai. Nhiều người từ quê hương F.Engels đã có mặt trong số các tác giả của cuốn sách.
Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa cuốn sách là một ấn phẩm chỉ mang ý nghĩa địa phương. Ngược lại, cho đến ngày nay, sự đánh giá sai lầm khi coi F.Engels là hoàn toàn phục tùng K.Marx (xuất phát bởi sự tự đánh giá khiêm tốn của ông là "cây vĩ cầm thứ hai") đã dẫn đến thực tế là chưa bao giờ các nghiên cứu tập trung vào F.Engels được tổ chức một cách thật sự ở phương Tây, trong khi đáng lẽ phải làm từ rất lâu rồi".
Và có một sự kiện độc đáo là hoạt động của nhà xuất bản Verlag 8. Mai (Mùng 8 tháng Năm). Như bài "Nhân dịp sinh nhật lần thứ 200 của F.Engels" đăng ngày 19-9-2020 trên tờ Thế giới trẻ (Junge Welt) đã cho biết: "Tuyên ngôn của Ðảng Cộng sản với các tác phẩm hiếm khi được trưng bày của họa sĩ L.Grundig sẽ được phát hành bởi Nhà xuất bản Verlag 8. Mai, vào cuối tháng 11-2020 (L.Grundig - L.Gờ-run-đích, 1906 - 1977, là nghệ sĩ đồ họa người Ðức, từ năm 1964 đến năm 1970, bà là Chủ tịch Hội nghệ sĩ tạo hình CHDC Ðức). Nhân sinh nhật lần thứ 200 của F.Engels - cuốn sách với một trong các văn bản được đọc nhiều nhất trên thế giới sẽ được Nhà xuất bản Verlag 8. Mai phát hành là Tuyên ngôn của Ðảng Cộng sản. Ðây là tác phẩm được K.Marx và F.Engels viết cho giai cấp công nhân năm 1848 với sự ủy quyền của Liên đoàn những người cộng sản. Năm 1968, một ấn bản đặc biệt của văn bản này đã được lên kế hoạch xuất bản ở CHDC Ðức, trong đó bổ sung các hình minh họa của nghệ sĩ đồ họa nổi tiếng thế giới là L.Grundig.
Tuy nhiên, kế hoạch lại không trở thành hiện thực. Gần đây, Nhà xuất bản Verlag 8. Mai có được sáu mẫu phát hành với tất cả các bản in với tổng số gồm 11 phần của nữ nghệ sĩ ở "Hiệu sách cổ Walter Markov". Người chơi đồ cổ tìm thấy các mẫu này trong một tầng hầm khi một doanh nghiệp tiến hành thanh lý. Ðây là các mẫu do họa sĩ L.Grundig đã đệ trình nơi cấp giấy phép cho ấn phẩm Tuyên ngôn của Ðảng Cộng sản, và đã được phê duyệt.
Ý tưởng xuất bản 11 bản gốc cùng văn bản đầu tiên của Tuyên ngôn của Ðảng Cộng sản chưa bao giờ được thực hiện đầy đủ. Ðây là lý do vì sao các bản gốc đã được lưu giữ trong bộ sưu tập bản khắc đồng ở Dresden (Ðrét-đen), được chuẩn bị rất cẩn thận để xuất bản. Trong cuốn sách này, nội dung Tuyên ngôn của Ðảng Cộng sản có phần Lời nói đầu do F.Engels viết năm 1888, được khai thác từ các tác phẩm của K.Marx - F.Engels; tiếp đó, nhà văn, nhà báo D.Dath (D.Ðát) trình bày một bài nghị luận xuất sắc; nhà nghiên cứu lịch sử nghệ thuật A.Wessel (A.Vê-xê) đề cập tác phẩm của L.Grundig, đi sâu vào câu chuyện không xuất bản ấn bản theo kế hoạch. Một ấn phẩm đặc biệt được đánh số gồm 100 bản với số lượng khoảng 128 trang hiện đã sẵn sàng để đăng ký, và tác phẩm sẽ được xuất bản đúng ngày 28-11-2020".
HỒ NGỌC THẮNG (Tổng thuật)
(*) Xem Báo Nhân Dân từ số ra ngày 24-11-2020).
