Dân “ăn không ngon, ngủ không yên”
Đã hai năm kể từ khi Công ty TNHH MTV Gia cầm Hòa Phát Phú Thọ (Công ty Hòa Phát) tại xã Đồng Lương, huyện Cẩm Khê, Phú Thọ hoạt động sản xuất chăn nuôi gà để lấy trứng thương phẩm, người dân sống quanh khu vực trại gà “ăn không ngon, ngủ không yên”.
Trước kia, chung quanh khu vực trại chăn nuôi của Công ty Hòa Phát là những quả đồi xanh bạt ngàn cây cao-su, không khí trong lành và yên bình. Người dân địa phương cho biết, khi được nhận dự án 200 ha đất đồi để làm dự án, công ty này đã chặt hạ toàn bộ diện tích cây cao-su, quy hoạch một phần diện tích để xây dựng thành trang trại chăn nuôi bò và trồng cỏ trên các diện tích đất còn lại. Nhưng sau đó, họ lại thay đổi dự án, chuyển sang nuôi gà đẻ trứng thương phẩm, và xây dựng chuồng trại trên diện tích đất 40 ha. 160 ha còn lại trở thành đất trống, đồi trọc.
Từ khi có trang trại chăn nuôi gà quy mô lớn này, người dân liên tục phải hứng chịu những mùi hôi thối nồng nặc từ trang trại. Cùng với đó là mối lo nguy cơ phát sinh mầm bệnh từ nạn ruồi, muỗi, côn trùng dày đặc, gây mất vệ sinh.
Đỉnh điểm là ngày 15-10 vừa qua, một lượng lớn chất thải (được xác định là phân gà) của trại trăn nuôi đã chảy xuống hồ Ngả Hai (khu dân cư 14 và 15, xã Đồng Lương, huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ) khiến hàng chục tấn cá chết phơi bụng, bốc mùi hôi thối. Mặc dù chúng tôi đã phải bịt đến hai lớp khẩu trang, song mùi hôi tại hồ vẫn bốc lên nồng nặc, xộc thẳng vào mũi, rất ngột ngạt, khó thở. Hiện tượng cá chết diễn ra bắt đầu từ lúc 19 giờ ngày 14-10, ban đầu mới chỉ vài con, nhưng đến ngày 15-10, lượng lớn cá chết đã nổi quanh mặt hồ cùng với những váng mầu xanh, bốc mùi hôi thối.
Bác Nguyễn Trung Thành, chủ nuôi cá tại hồ Ngả Hai thông tin, hồ rộng 17 ha, lượng cá mỗi năm thu được từ 50 - 60 tấn cá, đem lại thu nhập khoảng gần hai tỷ đồng mỗi năm. Hiện tượng cá chết như thế này trước đây chưa bao giờ có, nguyên nhân chính là do chất thải từ Công ty Hòa Phát chảy ra hồ.
Bác Thành cho biết thêm, trước đây Công ty Hòa Phát xây dựng không có chỗ chứa phân, vài tháng gần đây công ty mới đào nhiều hố đất lớn ven hồ, mỗi hố có diện tích khoảng 100 m², sâu khoảng 7 - 10 m để đổ thẳng phân gà vào đó. Việc này đã gây ảnh hưởng đến cả nguồn nước ngầm trong khu vực. Gần đây, Công ty Hòa Phát đang có động thái dùng đất để lấp những hố phân đó lại.
Theo chân bác Thành đến nơi nghi làm nguồn nước ô nhiễm trầm trọng, chúng tôi nhận thấy một khung cảnh hết sức kinh ngạc, có từ năm đến bảy hố đất từ to đến nhỏ được đào sâu. Trong đó là những chất lỏng đặc quánh, mầu đen kịt, bốc lên mùi hôi thối, gây cảm giác tức ngực, buồn nôn… Đó là những hố đất chứa phân gà của Công ty Hòa Phát, có hố được xử lý bằng cách… phủ bạt xanh lên trên, nhưng đa phần là để lộ thiên.
Chưa có biện pháp xử lý chất thải
Anh Vũ Công Hải, người dân địa phương cho biết, từ ngày trại chăn nuôi gà của Công ty Hòa Phát đi vào hoạt động, nguồn nước giếng của người dân đã không còn sử dụng được nữa, bởi nước có mùi rất tanh và hôi. Có thể thấy, Công ty Hòa Phát đã không có một biện pháp xử lý chất thải nào một cách khoa học để bảo đảm vệ sinh môi trường.
Thời gian gần đây, khi người dân kiến nghị lên các cấp chính quyền, và các cơ quan báo chí phản ánh về hiện tượng ruồi nhặng trong khu vực phát sinh quá nhiều, ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt, lao động, đe dọa sức khỏe của người dân, thì sau đó Công ty Hòa Phát có phun thuốc diệt ruồi và khử mùi. Nhưng theo người dân, cách làm này lại khiến tằm nuôi của người dân cũng chết theo hàng loạt. Bởi, con tằm là loài động vật không xương sống, cực kỳ nhạy cảm với những hóa chất độc hại và không khí ô nhiễm. Người dân đã khốn khổ vì ô nhiễm môi trường, nay lại lao đao vì nguồn sinh kế bị hủy hoại.
Về nguyên nhân ô nhiễm khiến cá chết tại hồ Ngả Hai, ông Vi Tiến Cường, Chủ tịch UBND xã Đồng Lương cho biết, đó là do vỡ hồ sinh học của Công ty Hòa Phát, dẫn đến chất thải (phân gà) chảy xuống hồ Ngả Hai, gây chết cá.
Thực tế, hồ sinh học mà ông Cường thông tin cho phóng viên Thời Nay chính là những hố chứa phân gà phía sau trại chăn nuôi của Công ty Hòa Phát. Vậy nhưng ông Cường lại khẳng định với chúng tôi rằng sau nhà máy không có những hố chứa phân và chất thải. Theo lời ông Cường, năm 2018, ông đã vào công ty khảo sát và đó là những bể sinh học chứa nước thải, có hệ thống hầm Bioga, còn hiện tại Công ty Hòa Phát đã có nhà máy xử lý phân. Tuy vậy, Chủ tịch UBND xã Đồng Lương cũng “lững lờ” phỏng đoán: “Công ty Gia cầm Hòa Phát cũng phải đảm bảo rất là nghiêm ngặt về vệ sinh môi trường, cái này chắc là trong báo cáo gửi UBND tỉnh sẽ có”.
Và khi phóng viên hỏi về các hồ sơ có tính pháp lý của dự án mà công ty đã làm việc với UBND xã Đồng Lương, ông Cường chỉ lắc đầu (?). Sau đó chúng tôi được UBND xã cung cấp biên bản làm việc chiều ngày 15-10 giữa Công ty Hòa Phát với người dân khu 14, 15 xã Đồng Lương, với sự chủ trì của UBND xã Đồng Lương. Đây là biên bản về việc xử lý ảnh hưởng do ô nhiễm môi trường nguồn nước tại khu vực chung quanh và phía dưới hồ Ngả Hai thuộc khu 14 và khu 15 (gồm khu Đồn Điền và khu Đá Hoa) thuộc địa bàn xã Đồng Lương. Trong biên bản này cũng có nhắc đến thực tế ô nhiễm nguồn nước và có cam kết của đại diện công ty về việc hỗ trợ tạm thời nước sinh hoạt cho người dân với mỗi hộ hai bình nước sạch loại 20 lít.
Với tình trạng bị ảnh hưởng nặng nề do ô nhiễm hiện nay, UBND huyện Cẩm Khê, UBND xã Đồng Lương cần giám sát chặt chẽ hoạt động sản xuất, xử lý chất thải của Công ty Hòa Phát, yêu cầu công ty này thực hiện đúng theo báo cáo đánh giá tác động môi trường đã được cấp phép. Đặc biệt, cần ngay lập tức khắc phục tình trạng ô nhiễm hiện nay nhằm bảo đảm an toàn cho cuộc sống người dân nơi đây.
