Đường sắt Cát Linh - Hà Đông lại lỗi hẹn

Sau 11 năm phê duyệt, tám năm thi công, dự án đường sắt trên cao (DA ĐSTC) Cát Linh - Hà Đông (Hà Nội) đã hoàn thành 99% khối lượng công việc, nhưng vẫn chưa thể cán đích. Vậy 1% công việc còn lại là những hạng mục gì mà khiến dự án phải tám lần lỡ hẹn với người dân Thủ đô?

Chạy thử trên tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông. Ảnh: NG.NAM
Chạy thử trên tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông. Ảnh: NG.NAM

1% còn thiếu là gì?

Được mời với tư cách là tư vấn độc lập đánh giá an toàn hệ thống đường sắt Cát Linh - Hà Đông, Công ty Tư vấn ACT của Pháp đã chỉ rõ: DA không bổ sung đủ hồ sơ quản lý chất lượng, không đủ cơ sở xác định mức độ an toàn của toàn hệ thống và không đủ điều kiện để cấp chứng nhận an toàn hệ thống theo quy định.

Tại cuộc họp báo quý III-2019 vừa qua, thông tin về tiến độ của DA ĐSTC Cát Linh - Hà Đông, Bộ Giao thông vận tải (GTVT) cũng cho biết: Hiện nay, DA chưa hoàn thành công tác chỉnh trang, hoàn thiện mỹ quan, khắc phục tồn tại kiến trúc các nhà ga, hoàn chỉnh hồ sơ hoàn công, thủ tục nghiệm thu... Về các thiết bị đã lắp đặt, Tổng thầu Trung Quốc chưa cung cấp được đầy đủ các chứng chỉ, hồ sơ... để hoàn tất đánh giá an toàn; chưa hoàn thành đề cương chạy thử toàn hệ thống để kiểm chứng hoạt động của thiết bị và đánh giá độ sẵn sàng của hệ thống, nhân sự vận hành.

Nhìn nhận về 1% còn lại của DA, Thứ trưởng GTVT Nguyễn Ngọc Đông cho biết: Khối lượng xây lắp không còn nhiều, tồn tại lớn nhất hiện nay là do chậm tập hợp các hồ sơ đi kèm khi lắp đặt các thiết bị. Việc này chưa xong thì quá trình chạy thử chưa thể hoàn tất. Bộ đang thuê tư vấn độc lập của Pháp đánh giá 6/14 quy định, những điều kiện phải xem xét chứng chỉ, hồ sơ bảo đảm an toàn mới đưa vào khai thác thương mại và yêu cầu Tổng thầu Trung Quốc phải cung cấp thêm để hoàn tất. Những phần không khả thi, Bộ yêu cầu Tổng thầu phải làm lại và việc tập hợp của Tổng thầu cũng rất chậm.

“Dù đã làm việc với cơ quan chức năng Trung Quốc về các nguyên nhân, tồn tại, khó khăn, vướng mắc, song đến nay vẫn chưa vận hành, khai thác thương mại. DA đã được Thủ tướng Chính phủ giao Bộ GTVT chủ động xử lý dứt điểm theo thẩm quyền hoặc đề xuất cấp có thẩm quyền giải quyết”, ông Nguyễn Trí Đức, Chánh văn phòng Bộ GTVT cho biết.

Xử lý trách nhiệm cá nhân, tập thể liên quan

DA ĐSTC Cát Linh - Hà Đông được Bộ GTVT phê duyệt đầu tư vào tháng 10-2008 với tổng mức đầu tư hơn 8.700 tỷ đồng, tương đương 552 triệu USD. Quá trình thực hiện DA được điều chỉnh là 18.001,59 tỷ đồng (tương đương 868,04 triệu USD). Nguồn vốn sử dụng từ vốn vay ưu đãi của Chính phủ Trung Quốc với giá trị 669,62 triệu USD và vốn đối ứng Việt Nam là 198,42 triệu USD.

Liên quan đến việc DA chưa hoàn thành khảo sát thiết kế, lập tổng dự toán để xác định giá trị trọn gói ngay từ đầu nhưng vẫn tiến hành thi công như kết luận của Kiểm toán Nhà nước, Bộ GTVT lý giải: Do tính chất của DA và các điều kiện khách quan như quy định của Việt Nam về hợp đồng trọn gói EPC khác biệt với thông lệ quốc tế, chậm trễ trong công tác giải phóng mặt bằng...

Bộ cũng phân tích: DA động thổ vào tháng 4-2010 nhưng đến cuối tháng 4-2015 mới có mặt bằng sạch. Công tác khảo sát để thiết kế, quy trình thủ tục có sự khác biệt giữa Việt Nam và Trung Quốc, nên thời gian thực hiện dự án bị kéo dài.

Trước câu hỏi về việc xử lý những người có trách nhiệm để xảy ra sai phạm, Bộ GTVT cho biết, đang rà soát, xác định trách nhiệm các tập thể, cá nhân có liên quan đến các nội dung theo kiến nghị kiểm toán để tiếp tục kiểm điểm, xử lý trách nhiệm.

Tuy nhiên, khi được hỏi về mốc thời gian bao giờ DA này hoàn thành, phía Bộ cũng chỉ trả lời chung chung: “Bộ GTVT đang yêu cầu Tổng thầu khẩn trương lập kế hoạch chi tiết cụ thể đối với từng hạng mục còn lại để xác định thời gian hoàn thành DA sớm nhất. Sau khi chốt được mốc hoàn thành, Bộ sẽ báo cáo cấp có thẩm quyền”.

Như vậy, thời gian hoàn thành của tuyến đường sắt Cát Linh - Hà Đông vẫn đang... ở phía trước...