Như bao gia đình người Cống ở bản Nậm Khao, xã Nậm Khao, huyện Mường Tè, để chuẩn bị cho Tết Ngô trong những ngày vừa qua, vợ chồng ông Chang Văn San đeo gùi vào rừng từ sớm để chọn nhưng ống tre bánh tẻ xanh nhất mang về chẻ nan đan giỏ quà cho các cháu. Ông San phấn khởi kể với chúng tôi: “Tết Ngô nhiều thủ tục lắm, nhưng tôi và vợ vui nhất là còn sức khỏe để làm ra những giỏ quà cho con cháu. Người già sẽ phát lộc cho con trẻ là các thứ quà bánh dân gian, và món quà ấy nhất thiết phải đựng trong những giỏ tre như thế này”.
Còn với gia đình ông Lý Văn So, bước sang ngày 1-6 âm lịch, ông dậy từ rất sớm, thúc giục cả nhà nhanh chân ra suối tắm gội và lấy nước về dâng lên tổ tiên. Tắm suối sớm để gột rửa cho thân thể sạch sẽ chào đón một năm mới nhiều may mắn phúc lộc, và nước không thể thiếu trên bàn thờ tổ tiên của mỗi gia đình người Cống. Ông So cho biết: “Tết Ngô được tổ chức sau khi bà con thu hoạch xong mùa màng. Theo cách tính của người Cống, thì Tết vào khoảng cuối tháng 5, đầu tháng 6 âm lịch khi mùa mưa về, ấy là khi vụ ngô đã bắt đầu vào kỳ thu hoạch. Để đón Tết Ngô, người Cống thường phải chuẩn bị trước đó nửa năm như nuôi cho con lợn thật béo, con gà săn thịt và trồng cây ngô thật sai bắp để trình báo thần linh, tổ tiên”.
Trước ngày Tết, gia đình sẽ có một buổi họp để phân công nhiệm vụ chuẩn bị cho cái Tết được trọn vẹn, chu đáo nhất theo đúng phong tục truyền thống. Trong mâm lễ dâng cúng không thể thiếu trên ban thờ của người Cống. Đó là những món được chế biến từ ngô như bánh ngô, cơm ngô, ngô luộc, rượu ngô và những sản vật của núi rừng. Ngoài ra, còn phải có thịt lợn, gồm thủ, đuôi và chân thể hiện mong ước đầu xuôi đuôi lọt. Ngoài ra còn có thịt gà, cơm ngô, nấm rừng, ngọn rau bí, cơm lam, cá suối nướng… Đặc biệt không thể thiếu 12 con cua đá tượng trưng cho 12 tháng trong năm.
Trong những ngày Tết vừa qua đến với đồng bào, chúng tôi được trải nghiệm không khí mọi người đến thăm nhà nhau, chúc tụng, uống chén rượu ngô non, ăn cái bánh ngô mới, cầu cho gia chủ một năm mới gặp nhiều may mắn phát đạt, bình an. Khi các nghi lễ đã thực hiện xong trong ngày đầu tiên, buổi tối và các ngày tiếp theo, mọi người tập trung tại nhà văn hóa bản cùng hòa vào các vũ khúc ngày mùa và thưởng thức các tiết mục dân ca, dân vũ truyền thống.
