Iran giảm thực thi thỏa thuận hạt nhân

Iran tuyên bố tiếp tục cắt giảm các cam kết theo thỏa thuận hạt nhân lịch sử ký năm 2015 với các cường quốc thế giới, mang tên Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA). Theo đó, từ hôm nay (ngày 8-7), Iran nâng mức làm giàu urani vượt ngưỡng 3,67% (giới hạn được phép theo JCPOA) lên mức 5%, nhằm sản xuất nhiên liệu cho các nhà máy điện.

Bên ngoài lò phản ứng hạt nhân Bushehr của Iran. Ảnh: AP
Bên ngoài lò phản ứng hạt nhân Bushehr của Iran. Ảnh: AP

Tại cuộc họp báo ngày 7-7, Người phát ngôn Chính phủ Iran Ali Rabiei cho biết, quyết định tăng mức làm giàu urani được Tổng thống nước này H.Rouhani đưa ra hôm 8-5, tròn một năm ngày Mỹ rút khỏi bản thỏa thuận lịch sử. Tehran duy trì cắt giảm cam kết và xem xét định kỳ sau 60 ngày. Tuy nhiên, Iran vẫn để ngỏ cánh cửa đối thoại để các bên tham gia JCPOA đưa ra các biện pháp bảo vệ lợi ích của Iran trước các lệnh trừng phạt của Mỹ.

Trước đó, mục tiêu làm giàu urani mức 5% từng được giới chức Iran đề cập. Hôm 6-7, ông A.Velayati - cố vấn của Đại giáo chủ Iran cho biết, việc làm giàu urani sẽ được tăng lên mức cần thiết cho các hoạt động vì mục đích hòa bình, theo đó urani được làm giàu mức 5% là cần thiết để bảo đảm hoạt động của lò phản ứng hạt nhân Bushehr, nhà máy điện duy nhất được phép hoạt động, dựa chủ yếu nguồn nhiên liệu từ Nga và dưới sự giám sát của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử quốc tế (IAEA). Tổng thống H.Rouhani còn cảnh báo, nếu các bên không tuân thủ đầy đủ cam kết theo JCPOA, Iran sẽ khởi động lại lò phản ứng hạt nhân nước nặng tại Arak, miền trung nước này.

JCPOA giới hạn cấp độ làm giàu của Iran ở mức dưới 3,67%, thấp hơn nhiều so cấp độ có thể sản xuất vũ khí là 90%; đồng thời quy định mức dự trữ urani của Iran không quá 300 kg. Nhằm đáp trả việc Mỹ rút khỏi JCPOA và tái áp đặt trừng phạt kinh tế Iran, Tehran đã tuyên bố nối lại làm giàu urani cấp độ cao hơn. Hôm 1-7, các thanh sát viên LHQ xác nhận, Iran đã “phá vỡ” giới hạn dự trữ urani được phép, sau thời hạn 60 ngày Tehran đặt ra cho các nước châu Âu tham gia JCPOA để có biện pháp bảo vệ Iran trước các lệnh trừng phạt của Mỹ. Theo Tehran, cơ chế mà Anh, Pháp và Đức đưa ra chưa đáp ứng yêu cầu của Iran. Tuy nhiên, Tổng thống Rouhani khẳng định Iran sẽ giảm mức dự trữ urani xuống dưới mức 300 kg nếu các bên tuân thủ thỏa thuận.

Trong khi đó, Pháp đang nỗ lực nối lại đối thoại giữa Iran và các đối tác phương Tây. Trong cuộc điện đàm hôm 6-7 với người đồng cấp Iran, Tổng thống Pháp E.Macron cảnh báo, sự suy yếu của JCPOA sẽ dẫn đến hậu quả nặng nề. Điện Élysée cho biết, hai nhà lãnh đạo nhất trí tìm mọi cơ hội để khôi phục đàm phán trước ngày 15-7 tới.