Ra đời năm 1010, Yaroslavl là một trong những thành phố cổ xưa nhất nước Nga, nép mình nơi hợp lưu của hai dòng sông Kotorosl êm đềm và dòng Volga hùng vĩ. Truyền thuyết kể lại rằng, tại vùng đất này từng có một bộ tộc ngoại giáo sinh sống, thờ phụng một con gấu thiêng. Trong những năm đầu thế kỷ 11, binh sĩ Nga tiến công ngôi làng và đốt cháy khu thánh đường chính của nhà thờ ngoại giáo. Công tước Yaroslavl Mudryi (Yaroslavl Thông thái) sau đó đã vung rìu chém chết con gấu, cho xây dựng một pháo đài bằng gỗ trên bờ sông Volga và đặt tên là Yaroslavl. Bởi thế, đến Yaroslavl thỉnh thoảng du khách lại bắt gặp hình ảnh con gấu và chiếc rìu, biểu tượng đã đi vào lịch sử của thành phố.
Là thành phố cổ nơi ngã ba sông, Yaroslavl luôn mời gọi bước chân du khách với những tòa lâu đài lộng lẫy, các con phố cổ êm đềm uốn mình bên dòng Volga, những tháp chuông nhà thờ luôn rực rỡ dưới ánh mặt trời… Với ít nhất 800 công trình kiến trúc độc đáo, là những di tích lịch sử gắn liền nước Nga, Yaroslavl đã trở thành cái tên quen thuộc. Ngoài nhiều tòa nhà được xây dựng từ thế kỷ 16 đến 19, thành phố còn lưu giữ, bảo tồn những công trình mới nhưng được xây theo phong cách kiến trúc truyền thống. Yaroslavl còn nổi tiếng khi vào thế kỷ 16, nơi này được nhận quy chế là thủ đô nước Nga, dù chỉ tạm thời trong hơn nửa năm.
Từ cuối thế kỷ 16, Yaroslavl trở thành một trung tâm thương mại lớn, là trục đường giao thương dọc theo dòng Volga. Với địa thế thuận lợi tại ngã ba dòng chảy, Yaroslavl được người Anh chọn đặt bến cảng. Rồi người Hà Lan, Đức, Pháp cũng tiếp bước, mang đến đây nhiều sản vật quý giá, trong khi những tấm da thú, cá nước ngọt, hạt lanh và rất nhiều sản vật khác sản xuất từ Yaroslavl cũng được xuất đi. Những kiệt tác kiến trúc cổ ở Yaroslavl còn lại chính là những chứng tích sinh động về sự thịnh vượng một thời của thành phố.
Với riêng Việt Nam, Yaroslavl là một trong những thành phố của Nga có quan hệ kinh tế từ rất sớm. Năm 1991, giới lãnh đạo và nhiều doanh nghiệp Yaroslavl đã khảo sát thị trường Việt Nam, ký nhiều hợp đồng kinh tế với Đà Nẵng về sản xuất lốp ô-tô, xây dựng nhà máy đông lạnh cho Đà Nẵng, hợp tác về du lịch, thể thao, thương mại, công nghiệp… Nhiều sản phẩm thủ công mỹ nghệ, hàng mây tre đan, tơ tằm, hay các sản vật bằng đá cẩm thạch của Đà Nẵng… đã trở nên quen thuộc với nhiều người dân Yaroslavl.
Tại thành phố này của nước Nga còn có một cộng đồng người Việt với gần 30 hộ gia đình. Họ đến đây từ những năm 80 của thế kỷ trước, theo các hợp đồng làm việc giữa Việt Nam và Liên Xô (trước đây). Những chàng trai, cô gái Việt ngày nào tràn căng sức sống, đến đây bén duyên cùng Yaroslavl và đã không thể rời xa thành phố. Đến nay, người Việt ở Yaroslavl đã có đến thế hệ thứ hai, thứ ba. Họ yêu lao động, cần cù, chịu khó, con cái học giỏi, chăm ngoan. Cùng hàng chục sinh viên Việt Nam các khóa tại Học viện Tên lửa thành phố, cộng đồng người Việt tại Yaroslavl thật sự là một khối đoàn kết, góp phần tạo nên hình ảnh đẹp của người Việt tại Nga.
Nhắc đến cộng đồng người Việt nơi đây không thể không nhắc tới cháu Roman Lê, con trai anh Lê Mạnh Cường (Hà Nội) và chị Irina Alecsandrovna Lê. Sinh năm 2001, Roman Lê thật sự là “chàng trai vàng” của Yaroslalv và nước Nga, khi giành được 89 HCV, 39 HCB, 37 HCĐ và 24 chiếc cúp tại các giải thi đấu karate tại Nga và quốc tế. Trong đó, Roman Lê giành được HCV thế giới tại Nhật Bản hồi tháng 3-2019, dành cho lứa tuổi 17 - 18, hạng cân 65 kg, với hai môn thi đấu đối kháng và biểu diễn cá nhân. Đến với karate từ năm sáu tuổi, nhà vô địch Roman Lê nay đã trở thành sinh viên Đại học Thể dục -Thể thao, theo học ngành Huấn luyện viên tại Yaroslavl. Với niềm đam mê và sự khổ luyện không ngừng, chắc chắn “chàng trai vàng” này sẽ luôn là niềm tự hào của gia đình cũng như của quê cha đất tổ Việt Nam.
1.011 năm tuổi, Yaroslavl thật gần gũi với người dân Việt, khi có tuổi đời bằng Thủ đô Hà Nội và là thành phố kết nghĩa với Đà Nẵng. Nơi ấy còn có những trái tim Việt luôn hướng về quê nhà. Yaroslavl, tuy thật xa về địa lý, song lại thật gần bởi tình hữu nghị Việt Nam - Nga.
