Hơn 5 giờ sáng, làng Etrim thức giấc. Buổi sáng tại đây thường bắt đầu bằng nghi thức cầu nguyện. Sau bữa sáng, trẻ em đến trường, thanh niên vội vã đến trạm xe buýt để kịp giờ lên Bodrum làm việc. Những người còn lại trong gia đình bắt tay vào các công việc nội trợ như nấu ăn, dọn dẹp và trông con. Nhưng hễ có thời gian rảnh, họ lại ngồi xuống bên khung cửi để dệt thảm.
Làng Etrim không có nhiều đường phố và chúng hầu như không có tên. Thế nên để hẹn một ai đó, cư dân phải định vị nhờ ba điểm chính là cửa hàng, quán cà-phê và đài phun nước. Trong quán cà-phê mộc mạc, bàn được trải thảm thay vì khăn trải bàn. “Thảm giúp các ly nước không bị trượt”, ông Niyazi, chủ quán giải thích. Các tấm thảm cũng giúp người ta thuận tiện hơn khi chơi “okey”, một trò chơi phổ biến ở Thổ Nhĩ Kỳ.
Để tìm hiểu về nghệ thuật dệt thảm, du khách được khuyên vào tận nhà các thợ thủ công ở Etrim. Mỗi ngôi nhà ở đây giống như một bảo tàng, nơi có thể tìm thấy vô vàn tấm thảm tuyệt đẹp. Trong nhà, thảm có thể được xếp thành từng chồng, hoặc thành cuộn. Thứ duy nhất bạn nhìn thấy khi vào đây là thảm. Người dân treo thảm lên tường, hoặc phủ kín sàn tất cả các phòng. Du khách có thể hỏi mua tấm nào ưng ý.
“Một tấm thảm nhỏ có kích thước rộng 60 cm, dài 1 m, có giá từ 50 USD”, Mehmet, một người dân trong làng, vừa nói vừa cẩn thận bày một tấm thảm lụa hoa văn trên sàn nhà. “Nhưng cái này có giá tận 2.000 USD, nó được dệt cách đây hơn 100 năm, chúng tôi gọi là đồ cổ. Tấm thảm đắt nhất trong bộ sưu tập ở đây trị giá 20 nghìn USD”, Mehmet cho biết.
 |
Người dân Etrim tự nhuộm len dệt thảm. Ảnh: TURIST.DELFI.EE
Thảm được dệt thủ công tại làng Etrim và điều thú vị là mầu sắc và hoa văn trên thảm thường được lựa chọn theo tâm trạng của người thợ, nên mỗi tấm mang một sắc mầu riêng và duy nhất. Khoảng 25 loại len mầu được sử dụng. Người dân dùng thuốc nhuộm tự nhiên thay vì mầu công nghiệp, vì len được nhuộm tự nhiên thường bền mầu hơn. Phụ nữ tự nhuộm mầu bằng cách đun sôi len trong nồi cùng nhiều loại cây được tìm thấy trong vùng. Thí dụ, quả mâm xôi cho mầu cam hoặc vàng. Vỏ lựu tạo ra mầu vàng nhẹ và hoa oải hương ra mầu xanh, trong khi hạt dẻ rừng cho ra mầu xám. Phụ nữ trong vùng biết khi nào nên chọn cây gì để nhuộm len cho mầu sắc ưng ý.
Mỗi tấm thảm còn mang theo cả một câu chuyện, một lời gửi gắm. Nếu du khách thấy hình ảnh cành cây, thì đó nghĩa là sự sống. Bọ cạp tượng trưng cho niềm tự hào, một bó lúa mì nói lên sự no đủ hoặc sinh sôi, trong khi đôi mắt tìm cách xua đuổi cái xấu.
Khoảng 20-25 năm trước, mỗi gia đình trong làng nuôi hơn 100 con cừu để lấy lông dệt thảm. Nhưng do số lượng cừu liên tục giảm nên dân làng Etrim cùng chia sẻ len với nhau. Họ sống chan hòa cạnh nhau, hàng xóm cũng như anh em trong gia đình, vui vẻ dệt và giới thiệu văn hóa thảm đến du khách. Thảm là cuộc sống của Etrim, song không ít người trong làng bắt đầu lo lắng về việc người trẻ không có kỹ năng tốt để dệt thảm.
Dẫu vậy, thảm vẫn luôn là vật dụng truyền thống quan trọng nhất trong làng. Trong dịp cưới xin, ngoài rèm cửa, khăn trải bàn, gối, giường, khung dệt, thì những tấm thảm là món quà không thể thiếu. Các bà mẹ truyền lại cho con cái và cứ thế, cách dệt thảm tại làng Etrim được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.
