Tranh luận về sở hữu súng đạn tại Canada

Theo thông tin từ Cảnh sát Hoàng gia Canada (RCMP), đến nay đã có ít nhất 23 nạn nhân tử vong trong vụ xả súng ngày 18-4 ở tỉnh Nova Scotia. Thảm kịch nghiêm trọng này đã đưa người dân cũng như các chính trị gia “xứ sở lá phong” trở lại với cuộc tranh luận về kiểm soát súng đạn. Phát biểu ý kiến trong buổi họp báo ngày 20-4 vừa qua, Thủ tướng Canada Justin Trudeau cam kết sẽ tiếp tục thúc đẩy việc thông qua luật kiểm soát súng đạn nghiêm ngặt hơn.

Cảnh sát Canada phong tỏa hiện trường vụ xả súng tại Nova Scotia. Ảnh: VOX
Cảnh sát Canada phong tỏa hiện trường vụ xả súng tại Nova Scotia. Ảnh: VOX

Thảm kịch ở Nova Scotia được coi là vụ xả súng hàng loạt nghiêm trọng nhất trong vòng 30 năm trở lại đây tại Canada. Sau 12 giờ gây án, thủ phạm được xác định là Gabriel Wortman (51 tuổi), bị cảnh sát truy đuổi và tiêu diệt bên ngoài một trạm xăng ở khu Enfield, phía tây bắc thủ phủ Halifax của tỉnh Nova Scotia. Gabriel Wortman là chủ cơ sở chuyên làm răng giả Atlantic Denture Clinic, sở hữu hai bất động sản lớn tại đường Portapique Beach, nơi bắt đầu vụ thảm sát từ đêm 18-4. Trong quá trình gây án, nghi phạm mặc trang phục và lái xe tuần tra nhằm giả danh cảnh sát.

Do vụ xả xúng diễn ra ở nhiều địa điểm khác nhau và kéo dài từ đêm 18 đến sáng 19-4, nên cảnh sát đang tiếp tục điều tra chi tiết 16 địa điểm khác như các cộng đồng ở Portapique, Wentworth, Debert, Shubenacadie/Milford và Enfield. Nhà chức trách lo ngại số người tử vong có thể sẽ còn tăng khi cảnh sát mở rộng hiện trường vụ án. Ngoài ra, RCMP còn phát hiện một số vụ hỏa hoạn tại khu vực gây án và nhiều khả năng cũng là do Gabriel Wortman gây ra. Động cơ phạm tội của Wortman vẫn còn là ẩn số, tuy nhiên các điều tra viên đưa ra giả thuyết vụ việc bùng phát từ mâu thuẫn gia đình y.

Trong cuộc khảo sát về các quốc gia cho phép sở hữu vũ khí do Viện Nghiên cứu phát triển quốc tế (IHEID) tại TP Geneva (Thụy Sĩ) thực hiện, Canada có tỷ lệ người sở hữu súng cao thứ năm trên thế giới. Luật sử dụng súng của Canada nghiêm ngặt hơn đáng kể so Mỹ, quốc gia có tỷ lệ người sở hữu súng cao nhất thế giới. Tại Canada, việc sở hữu súng ngắn hay bất kỳ một loại súng tự động nào mà không đăng ký là bất hợp pháp. Mặc dù vậy, vụ việc nghiêm trọng tại Nova Scotia đã phơi bày một số kẽ hở trong chính sách kiểm soát súng đạn tại nước này.

Hiện tại, cảnh sát vẫn chưa công bố thông tin về loại súng mà đối tượng Wortman sử dụng để gây án. Tuy nhiên, truyền thông Canada đưa tin, các nhân chứng nhìn thấy sát thủ sở hữu hai súng ngắn và một loại súng săn. Như vậy, việc sở hữu súng ngắn, chứ không phải súng trường tiến công, sẽ là trọng tâm của cuộc tranh luận tới đây ở Canada. Có thể nói, luật cấm vũ khí tiến công nếu được thông qua mà không có sự thắt chặt đối với súng ngắn sẽ là thiếu sót nếu muốn ngăn chặn những vụ bạo lực tương tự. Cấm vũ khí tiến công có thể giảm thiểu rủi ro các vụ giết người hàng loạt, nhưng các đối tượng gây án cũng thường sử dụng súng ngắn. Năm 2017, đối tượng Alexandre Bissonnette đã sử dụng súng ngắn trong vụ sát hại sáu người tại nhà thờ Hồi giáo ở TP Quebec. Đối tượng Faisal Hussain cũng từng dùng súng ngắn sát hại hai người và bắn bị thương 13 người ở đường Danforth tại thành phố Toronto năm 2018.

“Nếu như chính quyền không có chính sách kiểm soát chặt chẽ hơn việc sở hữu súng ngắn, tiếp tục cho phép bày bán trong các cửa hàng và thêm nhiều người sở hữu loại vũ khí này, cuộc sống của tôi và gia đình sẽ tiếp tục gặp nguy hiểm. Chúng ta cần thay đổi và thắt chặt kiểm soát sở hữu cá nhân với cả súng ngắn và súng trường tiến công”, ông Ken Price, một người dân có con gái bị thương trong vụ nổ súng tại Danforth phát biểu.

Tuy nhiên, việc thông qua luật cấm đối với súng ngắn khó khăn hơn so lệnh cấm vũ khí tiến công. Đơn cử như phần lớn người Canada từng ủng hộ việc cấm sử dụng súng ngắn, nhưng sự hỗ trợ đó đã giảm dần kể từ những năm 80 của thế kỷ trước. Ngày nay, có khoảng hơn 300.000 người Canada sở hữu súng ngắn, nhưng số lượng lên tới gần một triệu khẩu, đòi hỏi nguồn kinh phí không nhỏ nếu chính phủ thu mua lại. Ngoài ra, hầu hết các tổ chức tội phạm tại Canada cũng bí mật tàng trữ và sử dụng lượng lớn súng ngắn, gây khó khăn cho lực lượng chức năng trong việc thu hồi.