Theo The New York Times, ngày 5-9, Nhà trắng thông báo ông Jason Greenblatt sẽ từ chức trong những tuần sắp tới sau khi đã đảm nhiệm vị trí này trong hơn hai năm qua. Theo các nguồn tin trong Chính phủ Mỹ, ông Greenblatt trước đó có ý định từ chức nhưng đã ở lại lâu hơn cho đến khi Mỹ công bố Kế hoạch hòa bình Trung Đông. Sau khi ông từ chức, ông Avi Berkowitz, trợ lý của ông Jared Kushner, Cố vấn Nhà trắng đồng thời là con rể Tổng thống Trump, sẽ đảm nhiệm một số vai trò của ông, trong khi Đặc phái viên của Bộ Ngoại giao về các vấn đề liên quan Iran, ông Brian Hook, sẽ mở rộng trách nhiệm của mình bao gồm Israel và các vùng lãnh thổ Palestine trong thời gian tới.
Ông Jason Greenblatt (53 tuổi) trước đây là luật sư riêng của ông Donald Trump trong nhiều năm trước khi gia nhập Chính phủ Mỹ năm 2016 khi ông Trump đắc cử Tổng thống. Thời điểm đó, ông Greenblatt được ông Trump bổ nhiệm làm Trợ lý Tổng thống và là đại diện đặc biệt cho các cuộc đàm phán quốc tế. Đầu năm 2017, ông trở thành nhân vật quan trọng trong nhóm xây dựng Kế hoạch hòa bình Trung Đông của Mỹ giải quyết cuộc xung đột Israel - Palestine cùng ba người khác, trong đó có ông Jared Kushner.
Đánh giá về vai trò của ông Greenblatt, ông Kushner, nhân vật chủ chốt trong soạn thảo Kế hoạch hòa bình Trung Đông, nhận định, đóng góp của ông Greenblatt “đã giúp phát triển mối quan hệ giữa Israel và các nước láng giềng”. Trong khi đó, trên mạng xã hội Twitter, Tổng thống Trump gọi ông Greenblatt là một người bạn và là người luật sư tuyệt vời. Ông Trump cũng cho rằng, những cống hiến của ông Greenblatt dành cho việc tìm kiếm hòa bình giữa Israel và Palestine sẽ không bị lãng quên.
Về phần mình, phát biểu ý kiến sau khi thông báo từ chức, ông Greenblatt cho biết “vô cùng cảm kích vì đã là một phần của nhóm soạn thảo kế hoạch hòa bình. Tầm nhìn của kế hoạch này có tiềm năng rất lớn trong cải thiện đời sống của hàng triệu người Israel, Palestine và ở các nước khác tại khu vực”. Sau khi rời khỏi vị trí này, ông Greenblatt có kế hoạch trở lại công việc là một thẩm phán, do muốn dành nhiều thời gian hơn cho gia đình.
Sau khi ông Greenblatt từ chức, Chính phủ Mỹ nhấn mạnh hành động này của ông không ảnh hưởng đến việc công bố Kế hoạch hòa bình Trung Đông sau khi Israel tiến hành bầu cử vào ngày 17-9 tới. Phần kinh tế của kế hoạch đã được công bố tại hội nghị kinh tế do Mỹ chủ trì tại Bahrain vào cuối tháng 6 vừa qua. Việc công bố phần chính trị của kế hoạch hòa bình bị trì hoãn chủ yếu do Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu thất bại trong việc thành lập chính phủ liên minh sau cuộc bầu cử Quốc hội ngày 9-4.
Trong khi đó, bà Hanan Ashrawi, Ủy viên Ủy ban điều hành Tổ chức Giải phóng Palestine, đồng thời là cố vấn của Tổng thống Palestine đã gọi quyết định từ chức của ông Jason Greenblatt là “một sự chấp nhận thất bại” đối với kế hoạch hòa bình Israel - Palestine, vốn đang bị trì hoãn. Bà Ashrawi cho biết, phía Palestine tẩy chay kế hoạch hòa bình Mỹ đưa ra vì cho rằng quan điểm của Washington nghiêng về phía Israel.
Mối quan hệ giữa Israel và Palestine trở nên căng thẳng nghiêm trọng sau khi Tổng thống Donald Trump công nhận Jerusalem, vùng lãnh thổ tranh chấp giữa hai nước kể trên là Thủ đô của Israel vào tháng 12-2017. Tháng 5-2018, Mỹ đã chuyển Đại sứ quán nước này tại Tel Aviv về đây. Dù các nhà lãnh đạo thế giới vẫn luôn kêu gọi, vận động cả Israel và Palestine ngồi vào bàn đàm phán để đạt được giải pháp hai nhà nước nhằm tìm kiếm hòa bình, giúp người dân Palestine và Israel có thể chung sống hòa bình và ổn định, song cả hai bên vẫn bày tỏ những động thái không nhân nhượng.
Trong bối cảnh đó, giới phân tích cho rằng, việc ra đi cùng ông Jason Greenblatt phần nào cho thấy Kế hoạch hòa bình Trung Đông do Mỹ xây dựng trong suốt hai năm qua sẽ khó mang lại hiệu quả như Washington mong muốn.
