Sóng gió trên chính trường Canada

Ngày 31-7 vừa qua, Thủ tướng Canada, Justin Trudeau đã có phiên điều trần trực tuyến trước các thành viên Ủy ban Kiểm tra tài chính của Hạ viện Canada về những cáo buộc liên quan tổ chức từ thiện WE. Theo đó, một số thành viên trong gia đình Thủ tướng Trudeau và Bộ trưởng Tài chính Bill Morneau được cho là có quan hệ mật thiết và hưởng lợi từ các hoạt động của tổ chức này. Vụ việc đang trở thành thách thức đối với uy tín của Thủ tướng Trudeau.

Thủ tướng Justin Trudeau có phiên điều trần trực tuyến trước Ủy ban Kiểm tra tài chính. Ảnh: NEWSTV
Thủ tướng Justin Trudeau có phiên điều trần trực tuyến trước Ủy ban Kiểm tra tài chính. Ảnh: NEWSTV

Tổ chức từ thiện WE do hai anh em Marc và Craig Kielburger, những nhà hoạt động nhân quyền, thành lập năm 1995 tại Canada. WE đã thực hiện nhiều chương trình phát triển ở châu Á, châu Phi và Mỹ latin, tập trung vào lĩnh vực giáo dục, nước sạch, y tế, thực phẩm và hỗ trợ tài chính cho học sinh, sinh viên. WE trở nên nổi tiếng khi khích lệ thanh, thiếu niên tham gia các vấn đề xã hội. 

Tuy nhiên, WE mới đây đã bị cáo buộc tận dụng mối quan hệ với gia đình Thủ tướng Trudeau và Bộ trưởng Tài chính Bill Morneau để giành được hợp đồng thực hiện chương trình “Dịch vụ trợ cấp sinh viên Canada” (CSSG), trị giá hơn 678 triệu USD của Chính phủ Canada, mà không qua đấu thầu. Ngoài ra, theo thông tin của một số kênh truyền thông Canada, tổ chức từ thiện WE đã trả cho mẹ và anh trai ông Trudeau tổng cộng 207.000 USD để họ thuyết trình trong các sự kiện từ năm 2016 đến 2020. Trong khi đó, Bộ trưởng Bill Morneau thừa nhận từng viết một tấm séc trị giá hơn 30.000 USD cho WE với mục đích cá nhân. Ông Morneau cũng cho biết, gia đình ông đã quyên góp 74.000 USD cho tổ chức từ thiện này trong những năm gần đây. Theo The New York Times, ban lãnh đạo WE đã xác nhận các thông tin trên.

Trước đó, WE đã nhận được 33,5 triệu USD để bắt đầu hoạt động của CSSG. Nhưng sau khi vụ việc vỡ lở, Chính phủ Canada tuyên bố sẽ thu hồi dự án và hai nhà đồng sáng lập WE cũng tuyên bố sẽ trả lại tất cả số tiền đã nhận. Ngoài ra, Hạ viện Canada đã thành lập Ủy ban Kiểm tra tài chính và yêu cầu Thủ tướng Justin Trudeau, Bộ trưởng Bill Morneau, hai nhà sáng lập tổ chức từ thiện WE cùng một số nhân chứng liên quan phải tham gia một phiên điều trần trực tuyến. 

Sau phiên điều trần với Ủy ban Kiểm tra tài chính vào ngày 28-7 vừa qua, hai anh em nhà Kielburger khẳng định tổ chức WE không được lợi gì từ thỏa thuận này mà thay vào đó là sự thiệt hại lớn, có thể hủy hoại tổ chức. Cụ thể, sự kiểm tra gắt gao trong vài tuần qua của chính phủ đã khiến nhiều nhà tài trợ lớn cắt đứt quan hệ với tổ chức này. “Tổ chức từ thiện của WE đã đồng ý thực hiện chương trình CSSG không phải để được chính phủ giúp đỡ, mà là để giúp chính phủ hỗ trợ những người trẻ tuổi trên khắp Canada”, ông Craig Kielburger nói. 

Về phần mình, trong phiên điều trần diễn ra 90 phút và được phát sóng truyền hình toàn quốc, Thủ tướng Trudeau khẳng định: “Tổ chức từ thiện WE không nhận được sự ưu đãi đặc biệt nào từ phía tôi hay bất kỳ ai trong chính phủ”. Trước đó, các thành viên khác trong nhóm hoạch định chính sách của chính phủ đã thảo luận và nhất trí với kế hoạch hợp tác cùng tổ chức WE trong chương trình CSSG. Tuy nhiên, Thủ tướng Trudeau cho biết ông hoàn toàn không biết việc tổ chức từ thiện WE được đề cử vào vị trí điều hành CSSG. Sau lời giải thích, ông Trudeau đã đưa ra lời xin lỗi trước người dân: “Tôi biết rằng sự liên quan của mình có thể gây hại cho một chương trình tốt như CSSG”. 

Mặc dù Thủ tướng Trudeau và Bộ trưởng Morneau đã có những lời xin lỗi, nhưng vụ việc vẫn ảnh hưởng không nhỏ tới uy tín của chính phủ. Theo bà Shachi Kurl, Giám đốc điều hành của Viện Nghiên cứu ý kiến cộng đồng Angus Reid (Canada), mặc dù tỷ lệ ủng hộ Thủ tướng tăng mạnh lên 75% trong bốn tháng qua nhờ những quyết sách đúng đắn đối phó đại dịch Covid-19, nhưng theo báo cáo mới đây, tỷ lệ này đã giảm xuống còn 50%. Hiện tại, Ủy ban Kiểm tra tài chính của Hạ viện Canada chưa tìm thấy bất kỳ bằng chứng nào cho thấy ông Trudeau hoặc ông Morneau hưởng lợi tài chính từ hợp đồng với WE.