Mới đây, Nhật Bản đã chính thức công bố danh sách 87 DN đầu tiên được nhận trợ cấp của Chính phủ để di dời dây chuyền sản xuất ra khỏi Trung Quốc, với tổng số tiền trợ cấp lên tới 70 tỷ yên, tương đương 653 triệu USD. Trong số này, có 57 DN trở về Nhật Bản, 30 DN chuyển đến khu vực Đông - Nam Á. Điều đáng nói là, phân nửa số DN lựa chọn dịch chuyển sản xuất sang Đông - Nam Á đã lựa chọn Việt Nam. Trong đó, có sáu DN lớn, chín DN nhỏ và vừa. Và những cái tên lớn đã được nhắc đến là: Shin-Etsu; Meiko; Nikkiso; Hoya; Matsuoka…
Trong số những DN trên, Shin-Etsu, Meiko, Hoya… đều đã đầu tư khá lớn vào Việt Nam. Vào năm 2012, Shin-Etsu, tập đoàn công nghiệp hóa học lớn nhất của Nhật Bản tuyên bố sẽ xây dựng đồng loạt và đưa vào hoạt động hai nhà máy phân loại, tái chế đất hiếm và sản xuất vật liệu silicon dùng trong sản xuất đèn LED tại Việt Nam, với tổng vốn đầu tư khoảng 5 tỷ yên, tương đương 64 triệu USD. Giữa năm 2015, Shin-Etsu đã nhận giấy chứng nhận đầu tư để thực hiện Dự án (DA) Nhà máy sản xuất nam châm đất hiếm tại KCN Đình Vũ (Hải Phòng), quy mô 100 triệu USD. Khi đó, Shin-Etsu sẽ phát triển dự án tại Việt Nam trở thành một “trọng điểm sản xuất” của hãng trong thời gian tới. Và bây giờ, động thái dịch chuyển sản xuất của NĐT này đã một lần nữa khẳng định vị trí quan trọng của Việt Nam trong “bản đồ” sản xuất của tập đoàn.
Tương tự, cả Hoya và Meiko đều đã có DA quy mô lớn tại Việt Nam. Sau khi đầu tư các nhà máy ở KCN Thạch Thất và Quang Minh (Hà Nội), Tràng Duệ (Hải Phòng), vào năm 2019 Meiko cũng đã tăng vốn đầu tư thêm 200 triệu USD để mở rộng nhà máy ở Hà Nội và đang tiếp tục lựa chọn Việt Nam là điểm đến.
Không chỉ những DN này, thông tin được Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO) công bố mới đây cho thấy, hơn 63% số DN Nhật Bản đang kinh doanh ở Việt Nam có nguyện vọng mở rộng đầu tư kinh doanh trong thời gian tới, cao nhất khu vực ASEAN.
Trước mối quan tâm của DN Nhật Bản tới điểm đến Việt Nam, theo Cục trưởng Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư - KH&ĐT) Đỗ Nhất Hoàng, ngay sau khi biết thông tin Bộ KH&ĐT đã tổ chức hội nghị xúc tiến đầu tư trực tuyến trong bối cảnh Covid-19 vẫn đang diễn biến phức tạp, khiến NĐT không thể thực hiện các chuyến viếng thăm trực tiếp, hơn 1.000 NĐT Nhật Bản đã đăng ký tham gia. Và thực tế, tại hội nghị đã được tổ chức hôm 9-7 vừa qua, đông đảo các NĐT đã một lần nữa khẳng định mối quan tâm của họ tới điểm đến Việt Nam.
Theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế, Việt Nam đang là điểm đến thu hút đầu tư khi đang thực hiện hàng loạt ưu đãi cho DN. Đơn cử, hiện nay chi phí đóng thuế thu nhập DN ở Việt Nam khoảng 20% - thuộc nhóm thấp nhất Đông - Nam Á, chỉ sau Singapore. Ngoài ra, các DN hoạt động trong khu công nghiệp (KCN) cũng được hưởng nhiều ưu đãi như: Miễn thị thực, miễn thuế từ hai - bốn năm, giảm thuế từ ba - 15 năm và miễn thuế nhập khẩu... Đây là những lợi thế so sánh để các NĐT, tập đoàn đa quốc gia đánh giá là một trong những điểm đến đáng tin cậy để thực hiện dịch chuyển các dự án đầu tư sang Việt Nam. Đặc biệt trong lĩnh vực chế tạo, sản xuất trong cuộc dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu.
Thứ trưởng KH&ĐT Vũ Đại Thắng cho biết, Việt Nam đang tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý về đầu tư, kinh doanh. Chỉ trong kỳ họp Quốc hội mới đây, đã có ba dự thảo luật được thông qua, là Luật Đầu tư sửa đổi, Luật DN sửa đổi và đặc biệt là Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công - tư (PPP). Với khung khổ pháp lý của quốc gia ngày càng đồng bộ, các kênh kết nối giữa thị trường trong nước và nước ngoài ngày càng rộng mở, cộng với những tiềm năng, lợi thế, Chính phủ Việt Nam cùng các bộ, ngành và địa phương đang thể hiện sự quyết tâm trong việc cải thiện môi trường đầu tư thu hút đầu tư nước ngoài. Các DN Nhật Bản nói riêng và các NĐT nước ngoài nói chung sẽ có nhiều cơ hội đầu tư kinh doanh thành công hơn tại Việt Nam.
Tuy vậy, trên thực tế, vẫn còn rất nhiều khó khăn, vướng mắc khiến Việt Nam không dễ vượt lên trước trong cuộc đua với các quốc gia khác như: Ấn Độ, Thái-lan, Indonesia… để đón làn sóng đầu tư dịch chuyển.
Tại cuộc tọa đàm của các NĐT Hàn Quốc về chính sách thu hút đầu tư của Việt Nam mới đây, đánh giá cao những động thái gần đây của Chính phủ Việt Nam khi nỗ lực đưa ra các phản ứng chính sách để có thể kịp thời đón đầu dòng vốn đầu tư dịch chuyển, song các NĐT Hàn Quốc vẫn than phiền vì mất nhiều thời gian cho việc làm thủ tục giấy chứng nhận đầu tư. Chưa kể, còn là những khó khăn do chính sách pháp luật hay thay đổi, do sự “làm khó” của các cán bộ thực thi pháp luật.
Chia sẻ những khó khăn của các NĐT nước ngoài, theo ông Hirai Shinji, Trưởng đại diện JETRO tại TP Hồ Chí Minh, các NĐT mong muốn chính sách phải nhất quán, ổn định, lãnh đạo các cấp thực hiện đúng cam kết và ra các quyết định, quyết sách nhanh chóng. Ngoài ra, DN cũng mong muốn các địa phương sẵn sàng có mặt bằng sạch bàn giao ngay khi có yêu cầu, nhất là các KCN.
