Gỡ gánh nặng thủ tục “hậu đăng ký kinh doanh”
Đại diện cho cộng đồng DN trong nước, tại Diễn đàn DN Việt Nam giữa kỳ 2019 (VBF 2019) với chủ đề “Vai trò của cộng đồng DN trong phát triển nhanh gắn với bền vững”, đánh giá cao những nỗ lực gần đây của Chính phủ trong việc tạo lập được một MTĐTKD ngày càng thuận lợi hơn cho các DN, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Vũ Tiến Lộc cho biết, MTĐTKD trong nước vẫn còn có những điểm nghẽn, cần có thêm nhiều nỗ lực của Chính phủ, các bộ, ngành và chính quyền các địa phương. Trong đó, VCCI kiến nghị, cần đẩy mạnh việc cắt giảm gánh nặng thủ tục “hậu đăng ký kinh doanh” cho DN. Kết quả đầu ra PCI năm 2018, có 16% số DN cho biết phải chờ hơn một tháng mới có đủ tất cả giấy tờ cần thiết khác ngoài giấy chứng nhận (GCN) đăng ký DN để chính thức đi vào hoạt động, chỉ tiêu này có dấu hiệu gia tăng trong 5 năm trở lại đây.
Theo ông Vũ Tiến Lộc, nhiều DN gặp nhiều khó khăn khi xin cấp các loại giấy phép khác ngoài GCN đăng ký DN để chính thức đi vào hoạt động. Cụ thể, 34% DN gặp khó khăn khi xin các GCN đủ điều kiện kinh doanh ngành nghề kinh doanh có điều kiện, 30% số DN gặp khó khăn khi xin GCN phòng cháy chữa cháy, 29% DN gặp khó khăn khi xin cấp GCN phù hợp quy chuẩn kỹ thuật hoặc các loại GCN khác. Một số lĩnh vực thủ tục hành chính (TTHC) còn nhiều phiền hà, cụ thể là đất đai (30%), thuế (28%) và bảo hiểm xã hội (25%). Với các DN có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) là thủ tục xuất nhập khẩu (28%), bảo hiểm xã hội (26%), thuế (25%), đăng ký đầu tư (24%), phòng cháy chữa cháy (22%)… Đây là những lĩnh vực cần có sự quan tâm hơn của các ngành, các cấp trong thời gian tới.
Ở góc độ nhà đầu tư (NĐT), Chủ tịch Hiệp hội DN Mỹ (AmCham) Amanda Rasmussen phản ánh, những tiến bộ gần đây trong lĩnh vực thuế và hải quan điện tử đã thể hiện cam kết của Bộ Tài chính và Tổng cục Thuế trong việc giảm bớt gánh nặng ở giai đoạn kê khai và các chương trình này đã giúp tiết kiệm thời gian cho các DN. Tuy nhiên, DN Mỹ phải đối mặt với quá nhiều đợt kiểm toán, kiểm tra và thanh tra về thuế mà đôi lúc không phù hợp Luật Thuế Việt Nam. Theo AmCham, chính sách thuế và việc triển khai công bằng là yếu tố quan trọng để thu hút những nguồn đầu tư mới, đồng thời giúp duy trì và phát triển các nguồn đầu tư hiện có. AmCham lo ngại sự thay đổi thường xuyên các quy định và chính sách thường gây ảnh hưởng tiêu cực tới các hoạt động kinh doanh (HĐKD) tại Việt Nam. Trong một số trường hợp, các NĐT buộc phải dừng HĐKD đã được cấp phép do sự xuất hiện của các quy định mới.
Trong khi đó, kiến nghị về điều chỉnh đối tượng áp dụng quy định về thuế đối với hoạt động chuyển giá, đại diện Hiệp hội DN Hàn Quốc (KoCham) cho biết, theo quy định pháp luật Việt Nam hiện hành, đối tượng phải nộp báo cáo chuyển giá là DN có doanh thu trong năm khoảng 2,24 triệu USD trở lên, giao dịch với các DN liên kết 1,35 triệu USD. Các DN vừa và nhỏ, chiếm phần lớn trong số các DN FDI với tư cách là đối tượng phải nộp báo cáo, đang chịu gánh nặng lớn trong việc đáp ứng các quy định này.
Hướng tới tầm nhìn dài hạn
Theo Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, nếu như trước đây VBF tập trung nêu phản ánh vướng mắc, khó khăn phát sinh trong quá trình hoạt động, thì VBF 2019 phải chuyển sang một trạng thái mới cao hơn, đó là nói về vai trò và trách nhiệm của chúng ta trong quá trình phát triển của đất nước, nhất là phát triển nhanh gắn với bền vững.
Cùng quan điểm này, đại diện cho cộng đồng DN quốc tế, bà Virginia Foote - đồng Chủ tịch VBF chia sẻ, Việt Nam có nhiều cơ hội để phát triển bền vững lâu dài, như thực thi thận trọng các cam kết quốc tế, thúc đẩy cải cách trong nước. Việt Nam cần tập trung vào ba nội dung quan trọng trong chặng đường phát triển sắp tới. Thứ nhất, các NĐT nước ngoài phải có sân chơi bình đẳng để thu hút đầu tư mới và duy trì các hoạt động đầu tư đã có ở Việt Nam. Thứ hai, cần có khung cơ sở hạ tầng hoàn thiện. Đây là nhu cầu cấp thiết để có nền kinh tế tái tạo và tuần hoàn. Thứ ba, để có khuôn khổ hợp tác và tầm nhìn bền vững phải thiết lập hệ thống chính sách khuyến khích hoạt động đổi mới sáng tạo. Sáng tạo sẽ mang lại lợi thế đặc thù cho Việt Nam và cơ hội để phát triển bền vững.
Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc cho rằng, bên cạnh các vấn đề dài hạn, vẫn cần chú trọng tới việc tháo gỡ các điểm nghẽn về MTĐTKD hiện nay với các gánh nặng thủ tục “hậu đăng ký kinh doanh”. Chiến lược phát triển nhanh và bền vững phải chú trọng cả yếu tố bao trùm. Cần có giải pháp thúc đẩy mạnh mẽ hơn lực lượng DN siêu nhỏ, nhỏ và vừa. Chúng ta đã có Luật Hỗ trợ DN nhỏ và vừa nhưng cần đẩy nhanh tốc độ triển khai thực hiện. Các quy định khác cần sửa đổi ngay là Luật DN, trong đó bổ sung quy định hộ kinh doanh là loại hình DN, giảm các chi phí hành chính, TTHC với hộ kinh doanh; hoặc sửa Luật Lao động để mở rộng khung thời gian làm thêm lên 400 giờ/năm… Đặc biệt, cần sửa đổi ngay các quy định pháp lý chồng chéo, bất hợp lý liên quan tới: đất đai, quy hoạch, đầu tư, môi trường.
Nhất quán chủ trương phát triển nhanh & bền vững
Theo Chủ tịch Hiệp hội DN Nhật Bản Nobufumi Miura, Việt Nam cần thúc đẩy việc đầu tư các dự án (DA) cơ sở hạ tầng của các bên tư nhân. Tuy nhiên, những NĐT lại đang gặp phải những rủi ro cao trong mô hình đối tác công - tư (PPP) hiện tại. Để khuyến khích các DN nước ngoài tham gia các DA PPP, Chính phủ cần làm rõ sự phân bổ rủi ro giữa Chính phủ và các bên tư nhân và hỗ trợ toàn diện cho bên tư nhân nhằm bảo đảm sự hoàn vốn hợp lý từ khoản đầu tư.
Giám đốc Quốc gia WB Ousmane Dione, Việt Nam đang ở ngã ba đường, sẽ đi theo hướng nào, liệu có rơi vào bẫy thu nhập trung bình hay đi đúng hướng để thành nước phát triển. Việt Nam thật sự có thể tận dụng, nắm bắt những cơ hội của thời đại hay không, vì những cơ hội này không đương nhiên mà có, yêu cầu chúng ta phải nắm bắt nó vào đúng thời điểm, nó là nhân tố quan trọng để Việt Nam tăng trưởng nhanh và bền vững.
Ông Ousmane Dione cho rằng, quan hệ đối tác giữa Chính phủ và cộng đồng DN rất quan trọng. Việt Nam cũng đang tiến hành cải cách nhưng trong bối cảnh này cần đẩy nhanh hơn. Cải cách sẽ giúp Việt Nam có một MTĐTKD thuận lợi hơn, tăng trưởng nhanh hơn và có năng lực chống chọi mạnh mẽ với những bất ổn trên thị trường thế giới. Chính phủ và DN cùng hành động, cùng nhau tạo lập nền tảng chung để xác lập một tương lai tươi sáng cho Việt Nam.
Trước các ý kiến của giới chuyên gia và cộng đồng DN, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng khẳng định, phát triển nhanh và bền vững là chủ trương, quan điểm nhất quán và xuyên suốt trong chiến lược phát triển của Việt Nam. Việt Nam phải phát triển kinh tế nhanh để tránh tụt hậu, đồng thời phải duy trì tăng trưởng kinh tế bền vững, từng bước thực hiện tăng trưởng xanh, phát triển năng lượng sạch, năng lượng tái tạo. Chính phủ Việt Nam sẽ tiếp tục hoàn thiện thể chế, trong đó tập trung cải thiện chất lượng thể chế, chính sách pháp luật theo hướng tăng cường tính minh bạch, lành mạnh, an toàn và hiệu quả. Không sử dụng các công cụ hành chính can thiệp vào hoạt động đổi mới sáng tạo của DN.
Khẳng định cộng đồng DN chính là động lực cho tăng trưởng, là chủ thể, là lực lượng hiện thực hóa các mục tiêu của Chính phủ, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cũng đặt ra yêu cầu, DN cần có trách nhiệm xã hội trên cả ba khía cạnh là kinh tế, pháp lý và đạo đức. VBF 2019 là dịp để chúng ta gặp nhau và nhìn lại những kết quả đạt được, đồng thời nhận diện những khó khăn, vướng mắc còn tồn tại trong MTĐTKD ở Việt Nam thời gian qua, từ đó cùng nhau tìm giải pháp nhằm tạo thuận lợi hơn nữa cho DN phát triển, đóng góp tích cực hơn vào phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
