Kỳ vọng tạo sức bật tăng trưởng

Việc tham gia một số hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới như Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và FTA Việt Nam - Liên hiệp châu Âu (EVFTA), đang tạo “làn sóng” hội nhập lần thứ hai mạnh mẽ hơn. “Làn sóng” này được kỳ vọng tạo sức bật tăng trưởng mới cho thương mại và đầu tư.

Khi EVFTA có hiệu lực, nhiều sản phẩm của Việt Nam phải cạnh tranh trên thị trường nội địa với các sản phẩm của EU. Ảnh: LAM ANH
Khi EVFTA có hiệu lực, nhiều sản phẩm của Việt Nam phải cạnh tranh trên thị trường nội địa với các sản phẩm của EU. Ảnh: LAM ANH

Hội nhập kinh tế quốc tế là chủ trương lớn của Đảng, nội dung trọng tâm hội nhập quốc tế và là bộ phận quan trọng, xuyên suốt công cuộc đổi mới. Trong bối cảnh quốc tế có nhiều thay đổi, Việt Nam vẫn quyết tâm thúc đẩy đa phương hóa quan hệ hợp tác kinh tế quốc tế, trong đó có việc tham gia các FTA thế hệ mới. Điều này đã và đang mở rộng “cánh cửa” thị trường cho hàng hóa xuất khẩu Việt Nam, cơ hội để các doanh nghiệp (DN) kết nối, tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị, mạng lưới sản xuất toàn cầu.

Minh chứng rõ nét, sau hơn một năm có hiệu lực, Hiệp định CPTPP đã tác động tích cực về kinh tế, thương mại. Theo Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công thương), kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam sang sáu nước đã phê chuẩn CPTPP năm 2019 đạt gần 34,4 tỷ USD, tăng 8,2% so năm 2018. Tỷ trọng trong tổng xuất nhập khẩu năm 2019 cũng đạt 14,1% so con số 12,9% năm 2018. 

Với Hiệp định EVFTA vừa có hiệu lực từ ngày 1-8, thời điểm hiện tại, chưa có con số định lượng để đánh giá bao nhiêu phần trăm cơ hội trên lý thuyết sẽ thật sự chuyển hóa thành những lợi ích cụ thể. Tuy nhiên, theo nhận định của các chuyên gia, hiệp định này được kỳ vọng tạo sức bật tăng trưởng kinh tế nước ta, với mức dự báo lên tới 2,18 - 3,25% vào năm 2025 (giai đoạn 5 năm đầu thực hiện); kim ngạch xuất khẩu tăng thêm khoảng 42,7%.

Nhằm hiện thực hóa lợi ích được kỳ vọng từ các FTA thế hệ mới, theo Thứ trưởng Công thương Trần Quốc Khánh, cần tăng cường hiệu quả công tác thực thi hiệp định. Với Hiệp định EVFTA, hiện, các bộ, ngành đã gấp rút thực hiện quá trình rà soát hệ thống pháp luật trong nước hiện hành và tiến hành xây dựng, sửa đổi những văn bản pháp luật liên quan để tạo điều kiện thực thi đầy đủ, hiệu quả cam kết đã có trong Hiệp định EVFTA. Ngoài ra, công tác thông tin, truyền thông phổ biến về các FTA thế hệ mới cũng cần tổ chức chuyên sâu hơn, theo ngành, lĩnh vực và từng thị trường trọng điểm. Cùng với sự hỗ trợ từ Chính phủ, bộ, ngành, theo các chuyên gia, DN phải chủ động trong các “cuộc chơi” này. Theo đó, DN cần chủ động tìm hiểu các cơ hội ưu đãi, thay đổi tư duy kinh doanh, cải thiện năng lực cạnh tranh, cũng như chuẩn bị đầy đủ nhân lực, tài lực… Đây chính là những yếu tố quyết định phần lớn DN có được hưởng từ các FTA hay không và hưởng lợi bao nhiêu. Không có nền tảng này, dù các FTA có “bày” ra nhiều cơ hội đến đâu, cũng khó trở thành hiện thực.

Sau khi ký ban hành Kế hoạch thực thi EVFTA, chủ trì Hội nghị triển khai kế hoạch này, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã thẳng thắn nêu lên sáu vấn đề vừa là định hướng thảo luận tại Hội nghị cũng vừa là sáu nhóm giải pháp bao trùm cần được quan tâm thực thi thời gian tới nhằm nhanh chóng tạo sự thống nhất cao trong nhận thức cũng như hành động từ các cơ quan Chính phủ đến các bộ, ngành và địa phương và đội ngũ DN. Thứ nhất, tại sao hoạt động truyền thông về hội nhập kinh tế quốc tế nói chung và FTA nói riêng chưa hiệu quả? Thứ hai, tại sao việc tận dụng cơ hội từ các FTA chưa được như mong đợi? Chính phủ, chính quyền các địa phương, các DN, người dân cần làm gì để tận dụng cơ hội tốt hơn? Thứ ba, làm thế nào để phát triển nguồn nhân lực có chất lượng cao các DN, đây là yếu tố sống còn trong kinh doanh. DN cần làm gì? Thứ tư, phải làm gì để phát triển kết cấu hạ tầng, vì đây là một yêu cầu hàng đầu để sản xuất, kinh doanh có hiệu quả? Thứ năm, yêu cầu về phát triển bền vững là nội dung quan trọng trong EVFTA có tiêu chuẩn cao, DN Việt Nam cần làm gì để đáp ứng những yêu cầu này? Thứ sáu, khi EVFTA có hiệu lực, nhiều sản phẩm của Việt Nam phải cạnh tranh trên thị trường nội địa với các sản phẩm của EU, không thể đóng cửa, dựng nên hàng rào bảo hộ, mà chúng ta phải thực hiện đúng cam kết, quản lý tốt thị trường, tạo nên môi trường kinh doanh lành mạnh. Như vậy, Chính phủ và DN cần phải làm gì?

Với vai trò được Chính phủ giao làm cơ quan đầu mối điều phối việc triển khai Hiệp định EVFTA cùng với việc là cơ quan chủ trì đàm phán Hiệp định, Bộ trưởng Công thương Trần Tuấn Anh nhấn mạnh, các bộ, ngành, địa phương và cộng đồng DN phải cùng chung tay khi “đường lớn” EVFTA đã chính thức thông xe. Điều quan trọng là chúng ta cần thay đổi tư duy trong việc xây dựng chính sách từ cả ở cấp T.Ư và địa phương, đó là lấy DN làm trọng tâm và lấy chuẩn mực quốc tế làm thước đo. Nếu EVFTA được ví như con đường cao tốc cho việc thúc đẩy tăng trưởng nền kinh tế thì ngày hôm nay chúng ta đã tự tin sẵn sàng thông xe cho con đường đó để giúp cho các phương tiện lưu thông trên đó, chính là DN và nền kinh tế, được vận hành một cách thuận lợi, thông suốt và hiệu quả hơn.

Từ cương vị của các bộ có trách nhiệm trực tiếp trong triển khai Kế hoạch thực thi hiệp định EVFTA, lãnh đạo các Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Lao động - Thương binh và Xã hội đều khẳng định đã xây dựng Kế hoạch triển khai hiệp định EVFTA cho bộ mình. Lãnh đạo các bộ này cũng khẳng định, đang dồn nỗ lực để xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật để góp phần “tăng tốc, tăng lực” cho việc thực thi các cam kết nêu trong EVFTA.